Soru: Felsefe ve bilim her ikiside varligi aciklamaya çalışır ​

Cevap:

• Felsefe sözcüğü köken olarak Yunanca seviyorum,

peşinden koşuyorum, arıyorum anlamına gelen

"phileo”

• Bilgi, bilgelik anlamına gelen "sophia"

sözcüklerinden türeyen terimin işaret ettiği

entelektüel faaliyet ve disiplin

• "phileo"=sevgi "sophia"=bilgi veya bilmek

kelimelerinden türemiştir.

Felsefe

– varlık

– bilgi

– gerçek

– adalet

– güzellik

– doğruluk

– Akıl

– dil gibi konularla ilgili genel ve

temel sorunlara ilişkin yapılan

çalışmalardır.

Filozof

• Yeni (farklı) sonuçlara varan ve bu sonuçları

ifade etmek için yeni tanımlar ve yeni bilgi

üreten kişidir.

• Filozoflar hayata yeni sözler, cümleler ve

bilgiler koyarak insan yaşamında önemli bir

yer edinmişlerdir.

• Öğüt verici bilgileri ile insanların hayatlarında

daha kolay bir yaşam için uğraş vermişlerdir.

• Filozoflar genellikle bilimin dışında kalan

kavramlarla ilgili (var oluş, varlık, ahlak, bilgi,

gerçek, güzellik) kritik sorular sorarlar.

• Felsefe nedir sorusunun cevabının aranması

da bir felsefi uğraştır.  

• Bіlgi arttıkça huzursuzluk

da artar. Goethe

• Kelimelerin gücünü

anlamadan, insanların

gücünü anlayamazsınız.

Konfüçyüs

• Küçük şeylere fazla önem

verenler ellerinden büyük

şeyler gelmeyenlerdir.

Eflatun (Platon)

M.Ö 429-347

M.Ö. 551-479

M.S. 1749-1832

Filozoflar genellikle şu soruların

cevaplarını ararlar

• Gerçek nedir?

• Bir ifadeyi nasıl veya niye doğru veya yanlış

olarak tanımlarız?

• Nasıl karar veririz?

• Bilgi mümkün müdür?

• Bildiğimizi nasıl biliriz?

• Doğru bilginin kökeni ve sınırları?

• Ahlaken doğru veya yanlış hareketler (veya

değerler, veya kurumlar) arasında bir fark var

mıdır?

• Hangi hareketler doğrudur, hangileri yanlıştır?

• Değerler mutlak mı, izafi midir?

• Nasıl yaşamak gerekir?

• Ahlakın kaynağı nedir?

• Gerçeklik nedir ve neler

gerçek olarak

nitelendirilebilir?

• Gerçek olan şeylerin doğası

nedir?

• Bazı şeyler algımızdan

bağımsız olarak var olabilir

mi?

• Zaman ve mekânın doğası

nedir?

• Düşünme ve düşüncenin

doğası nedir?

• Birey olmak ne demektir?

• Güzel nedir?

• Güzel şeylerin farkı nedir?

• Sanat nedir?  

• Estetik izafi midir?

• Belirli sınırları var mıdır?

• Din kavramının kökeni nedir?

• Tanrı insanların korkularından kaynaklanan bir

varsayım mıdır?

• Tanrı var mıdır?

• Varlık, zaman ve mekân arasında ne tür bir bağ

vardır?

• Esasen bu kavramlar arasında herhangi bir bağ

var mıdır?

• Felsefi düşünce insanın

evreni içinde kendi

varlığını merak etmesiyle

ve bu konuda sorular

sormasıyla başlar.

• Felsefe için merak etmek

ve soru sormak yeterli

değildir.

• Sorulara sistemli bir

açıklama getirmek de

önemlidir.

• Aynı zamanda getirilecek

olan açıklamanın sistemli

veya sistemsiz olması

gerektiği de felsefenin bir

sorusudur.

• Felsefi düşünüş sıradan

düşünüşten tamamen

farklıdır.

• Onun ayırt edici

özelliği kavramsal ve/v

eya soyut olma

çabasıdır.

• Felsefi düşüncenin

yöntemleri insana

hemen her konuda akıl

yürütebilmesi için

gerekli temelleri sağlar.  

• Felsefe eleştirel bir

düşünüş biçimidir.

• Felsefi düşünce

önceden kazanılmış

bilgiler üzerine bir

düşüncedir.

• Temel yöntemdir.

• Bunun üzerine

sorgulama ve açıklama

inşa edilir.

• Filozoflar problemleri mantıksal bir şekilde

ortaya koyarlar.

Felsefenin disiplinleri

• Epistemoloji (Bilgi felsefesi)

• Estetik (Güzellik felsefesi)

• Etik (Ahlak felsefesi)

• Hukuk felsefesi

• Eğitim felsefesi (Pedagoji)

• Bilim felsefesi

• Metafizik (Fizik ötesi)

• Ontoloji (Varlık felsefesi)

• Siyaset felsefesi

• Teoloji (Din felsefesi)

• Zihin felsefesi

Bilim ve Felsefe

Bilim

• İnsan aklının ürünüdür

• Evreni açıklamak için

çalışmalar yapar.

• Bilim var olanı inceler.

• Bilim deney ve gözlem

metodunu kullanır.

• Bilim durağan değildir,

sürekli gelişme gösterir.

Felsefe

• İnsan aklının ürünüdür.

• Evreni açıklamak için

çalışmalar yapar.

• Felsefe olması gereken ile

uğraşır

• Felsefe kurgusal ve tutarlı

açıklamalar yaparken

• Felsefede yığılma vardır

ilerleme yoktur

Felsefe ve Din

• Felsefe ile din insanı ve

evreni açıklamaya çalışır.

• Felsefe eleştireldir ve

kuşkuya yer verir, din ise

eleştiriye ve kuşkuya yer

vermez.

Felsefe ve Sanat

• Felsefe ile Sanat özneldir.

• Her iki dal da eleştiriye dayanır.

• Her ikisi de yaratıcı zekaya

dayanır.

• Her iki dal da insanı ve evreni

açıklamaya çalışır.

• Felsefe hakikatı ararken, Sanat

güzeli arar.

• Felsefe akla dayanırken, Sanat

duygulara dayanır.

• Düşünmenin temel birimleri, kavramlar,

simgeler, imgelerdir... Ve bunların tümü

soyuttur.

• Dilbilgisinde, öğrenmeyi kolaylaştırmak için

kavramları somut ve soyut, basit ve karmaşık,

v.b ayrımlara tabi tutsalar da, kavramların

soyutluk niteliği değişmez.

• Çünkü kavram, en genel haliyle, nesne, olgu ya

da olayların zihindeki tasarımıdır.

Bilim Nedir?

• Gerçekle bağ kurma sürecidir.

• Gerçek nedir?

• Gerçek: somut ve nesnel

olarak var olan veya

bulunandır.

• Gerçek değişken midir?

• Gerçek kavramı insandan bağımsız olarak var

olmayı ifade eder.

• Gerçek, biz görsek de görmesek de, dokunsak

da dokunmasak da, düşünsek de düşünmesek

de var olan şeylerin var olma biçimidir.

Gözlem

• Gerçeği nasıl bileceğiz?

• Gerçeğin varlığını başka insanlarla bilgi

paylaşarak ya da keşfederek biliriz.

• Bilim, gerçeğe ilişkin kanıtlanmış, doğrulanmış

bilgi üretme etkinliği ve sürecidir.

Bilimsel Gözlemin Konusu

• Bilimsel gözlemin konusu kanıtlanmak istenen

gerçeğin kendisidir.

• Bir varlık, varlıklar arasındaki bir ilişki, bir

olayın seyri gibi gerçeğe ilişkin hemen her şey

gözlem konusu olabilir.

• Araştırmaya başlarken gözlem konusu,

denence (hipotez) şeklinde ifade edilir.

• Denence kanıtlanmak istenen gerçeği

doğrulanabilir bir önerme biçiminde ortaya

koyar.

Bilim dallarının gelişimi

• Astronomi ve fizik

• Kimya

• Matematik ve Geometri

• Tıp

• Biyoloji

• Sosyoloji

• Siyaset bilimi

• Psikoloji

• Antropoloji

• Bilimlerin felsefeden ayrılışı matematikle

başlamıştır.

• Sonra doğa bilimleri ve en sonunda da sosyal

bilimler felsefeden ayrılmıştır.

• Bu ayrılığa rağmen bilim ile felsefe arasındaki

bu yakınlık aynı düzeyde olmasa da

günümüzde de devam etmektedir.

Felsefe ile bilimin benzer ve farklı

özellikleri vardır

• Benzer özellikleri : Felsefeyle bilim arasında

amaç bakımından bir paralellik vardır.

• Her ikisi de hazır ve basmakalıp bir bilgi ile

yetinmeyip doğruları etkin ve eleştirel bir

tavırla kendi yöntemleriyle anlama, açıklama

ve yorumlama çabası içindedirler.  

Felsefe ile bilim arasında önemli

farklılıklar da vardır.

• Bilim, genel geçerliliği olan ve gözlenebilir

olgulardan hareket eder.

• Felsefede ise bir çeşit olgu demek olan insan

yaşantısından ve varlıklardan hareket edebilir.

• Filozof deney yapamaz

• Bilimin ortaya çıkardığı bilimsel bilgi,

teknolojiye kaynaklık eder ve bu sayede

insanlığa pratik yarar sağlar.

• Oysa felsefede ölçme yapılamadığı ve

ölçülenler arasında eşdeğerlik kurulamadığı

için ona dayanılarak bir teknoloji kurulamaz.  

• Felsefe tümel bir bilgiye dayanır, varlığı

bütünselliği içinde ele alır.

• Bilim ise varlığı parçalara ayırarak inceler.

• Her bir bilim varlığın bir parçasını kendisine

konu edinir.

Bilim Felsefesi

• Bilim felsefesi, bilim kavramının veya bilim

dallarının içeriklerini, temellerini, sonuçlarını,

uygulamalarını ve bunlarla ilgili yaklaşımları ve

yöntemleri felsefî anlamda irdeleyen felsefe

dalına verilen isimdir.

Bilim filozoflarınca bilimin şu

özelliklere sahip olduğu belirtilir

• Bilim olgusaldır. Bilim, olgulara yönlenerek doğrulanabilir

olan ifadeleri inceler.

• Bilim mantıksaldır. Bilimsel ifadeler, mantıksal açıdan doğru

çıkarımlar ile ulaşılmış, çelişkisiz ifadeler olmalıdır.

• Bilim objektiftir. Bilim, öznel ifadeler ile değil nesnel ifadeler

ile ilgilenir.

• Bilim eleştireldir. Bilimdeki mevcut her kuram yeni olgular

ışığından çürütülebilir veya değiştirilebilir; her kuramın

yerini başka bir kurama bırakabilir.

• Bilim genelleyicidir. Bilim, tek tek bütün olgular ile ilgili

gözlem yapmaz; bunlar ile ilgili genel kurallar ve bağıntılar

bulmaya çalışır.

• Bilim seçicidir. Bilim, her türlü olguyla değil yalnızca ilgi

alanına giren ve önemli olgular ile ilgilenir.

Bu özelliklerin dışında bilimin bir

takım inançlara dayandığı ifade edilir:

• Bilim realisttir. Buna göre dış dünya özneden

bağımsız ve gerçektir.

• Bilim rasyonalisttir. Buna göre dünya anlaşılabilir

ve akla uygun bir dünyadır. Bu nedenle olguları

akıl yolu ile kavramaya elverişli bir düzeni vardır.

• Bilim nedenselcidir. Buna göre doğadaki her şeyin

bir nedeni vardır, doğadaki bütün olgular arasında

neden-sonuç ilişkisi bulunur.

• Bilim nicelcidir. Buna göre var olan her şey

ölçülebilirdir.

Bilim Felsefesi

• Bilim felsefesi, bilimin ne olduğunu, bilimsel

kuramların özgül yapısını, bilimsel bilginin

epistemolojik statüsünü, bilimsel yöntemin (ya da

yöntemlerin) anlamını, bilim alanı ve bilimsel

bilginin nesnesini, bilimin gelişiminin anlamını,

• Özet olarak bir bütün bilimin konumu, gelişimi ve

iç-yapısını değerlendiren, bunu kuramsal

düzlemde ortaya koymaya çalışan felsefe

bölümüdür.

Felsefenin konusu olarak bilim

• Bilimin felsefenin konusu olması ve hatta bu

konunun belirli bir zaman içinde felsefenin bir

alt disiplini olması söz konusudur.

• Tarihsel bir açıklama olarak bilimin felsefenin

içinden doğup geliştiği genel bir şekilde

belirtilir.

• Bilim felsefesi özellikle bu ayrımın sonrasında

felsefenin bilim üzerine düşünmesinin bir

sonucu olarak disipliner bir duruma gelmiştir.  

• Ortalama olarak bir insandaki kılcal kan

damarlarının toplam uzunluğu yaklaşık 40.000

kilometredir. Dünyanın çevresinin ortalama

uzunluğu da 40.000 kilometre civarındadır.

Açıklama: