Cevap:
1. Büyük Harflerin Kullanıldığı Yerler
> Cümleler büyük harfle başlar.
Örnek(ler)
» Elindeki kitabı bize tanıttı.
» Kapıyı altmış yaşlarında bir teyze açtı.
> Cümle içinde başkasından aktarılan ve tırnak içine alınan cümleler büyük harfle başlar.
Örnek(ler)
» Babam kardeşime seslendi: “Ayşe, gelirken bıçakla çatal da getir!
» Sabri Bey: “Sabah erkenden yola çıkalım.” dedi.
> İki noktadan sonra gelen cümleler büyük harfle başlar. Ancak iki noktadan sonra cümle niteliğinde olmayan örnekler sıralandığında bu örnekler büyük harfle başlamaz.
Örnek(ler)
» Size tavsiyem şu: Her zaman düzenli çalışın.
Bu örnekte iki noktadan sonra gelen kısım, bir cümle olduğu için büyük harfle başlamıştır.
» Rafta ne yok ki: konserveler, şekerler, kutular…
Bu örnekte ise iki noktadan sonra gelen kısım, cümle niteliği taşımadığı için küçük harfle başlamıştır.
> Dizeler genellikle büyük harfle başlar.
Örnek(ler)
» Vurulup tertemiz alnından, uzanmış yatıyor.
Bir hilâl uğruna, ya Râb, ne güneşler batıyor!
> Özel adlar büyük harfle başlar.
> Kişi adları ve soyadları büyük harfle başlar.
Örnek(ler)
» Ömer Seyfettin, Nazım Hikmet, Necip Fazıl Kısakürek…
» Bu şiir Mehmet Akif Ersoy‘a aittir.
> Takma adlar da büyük harfle başlar.
Örnek(ler)
» Avni (Fatih Sultan Mehmet), Demirtaş (Ziya Gökalp)
> Kişi adlarından önce ve sonra gelen saygı sözleri, unvanlar, lakaplar, meslek ve rütbe adları büyük harfle başlar.
Örnek(ler)
» Kadı Mehmet Efendi, Avukat Mustafa, Zeynep Hanım…
» Dün gece Yüzbaşı Hakan, bölüğüne tatbikat yaptırdı.
> Hayvanlara verilen özel adlar büyük harfle başlar.
Örnek(ler)
» Gofret, Çomar, Zeytin, Karabaş, Sarıkız…
» Yabancı birinin kendisine yaklaştığını gören Çakır havlamaya başladı.
> Akrabalık bildiren sözcükler büyük harfle başlamaz.
Örnek(ler)
» Burcu abla, Nesrin teyze, Nilgün hala…
» Osman dayım bugün bize gelecekmiş.
NOT Akrabalık bildiren sözcükler başa geldiğinde veya lakap yerine kullanıldığında büyük harfle başlar.
Örnek(ler)
» Nene Hatun, Müslüm Baba, Susuz Dede…
» Bugün Susuz Dede‘yi ziyarete gittik.
> Hitap kelimeleri büyük harfle başlar.
Örnek(ler)
» Sevgili Öğrenciler, Değerli Kardeşim…
> Saygı bildiren sözlerden sonra gelen ve makam, mevki, unvan bildiren kelimeler büyük harfle başlar.
Örnek(ler)
» Sayın Bakan, Değerli Öğretmenim…
> Cümle içinde özel adın yerine kullanılan makam veya unvan sözleri büyük harfle başlar.
Örnek(ler)
» Uzak Doğu’dan gelen heyeti Vali, makamında kabul etti.
> Millet, boy, oymak adları büyük harfle başlar.
Örnek(ler)
» Türk, Alman, İngiliz, Özbek…
» Beni Türk hekimlerine emanet ediniz. (M.Kemal Atatürk)
> Dil ve Lehçe adları büyük harfle başlar.
Örnek(ler)
» Türkçe, Almanca, İngilizce…
» Her cumartesi İngilizce kursuna gidiyorum.
> Yer, millet ve kişi adlarıyla kurulan birleşik kelimelerde sadece özel adlar büyük harfle başlar.
Örnek(ler)
» Antep fıstığı, Brüksel lahanası, Hindistan cevizi, İngiliz anahtarı, Japon gülü, Maraş dondurması, Latin alfabesi, Van kedisi…
> Devlet adları büyük harfle başlar.
Örnek(ler)
» Türkiye Cumhuriyeti, Azerbaycan, Amerika Birleşik Devletleri, Suudi Arabistan…
» Bu yıl ülkemize en çok turist Almanya‘dan gelmiş.
> Din ve mezhep adları ile bunların mensuplarını bildiren sözcükler büyük harfle başlar.
Örnek(ler)
» Müslümanlık, Müslüman; Hristiyanlık, Hristiyan; Musevilik, Musevi; Budizm, Budist; Hanefilik, Hanefi…
» Ünlü bir manken, evlendikten sonra din değiştirerek Hristiyan oldu.
> Din ve mitoloji ile ilgili özel adlar büyük harfle başlar.
Örnek(ler)
» Tanrı, Allah, İlah, Cebrail, Zeus, Kibele…
» İslam’a göre peygamberlere vahiy getirmek, Allah‘ın emir ve yasaklarını bildirmekle vazîfeli melek Cebrail‘dir.
NOT “Tanrı, Allah, İlah” sözleri özel ad olarak kullanılmadıklarında küçük harfle başlar.
Örnek(ler)
» Eski Yunan tanrıları, müzik dünyasının ilahı.
> Gezegen ve yıldız adları büyük harfle başlar.
Örnek(ler)
» Mars, Dünya, Güneş, Halley…
» Güneş’in Dünya’ya uzaklığı 152.600.000 km’dir.
NOT Dünya, güneş, ay sözcükleri gezegen anlamı dışında kullanıldığında küçük harfle başlar.
Örnek(ler)
» Güneş doğmaz oldu dünyama.
> Yer adları (kıta, bölge, il, ilçe, köy, semt vb.) büyük harfle başlar.
Örnek(ler)
» Asya, İç Anadolu, Konya, Bahçelievler…
» Avrupa kıtası bir yarımada şeklindedir.
NOT Yer-yön bildiren (doğu ,batı,güney,kuzey,orta…) sözcükler, tek başına ya da özel isimden sonra kullanıldıklarında küçük harfle,özel isimden önce kullanıldıklarında büyük harfle başlar.
Örnek(ler)
» Siz Doğu Anadolu’yu gördünüz mü?
» Anadolu’nun doğusuna yılın ilk karı düştü.
NOT Mahalle, meydan, bulvar, cadde, sokak adlarında geçen “mahalle, meydan, bulvar, cadde, sokak” kelimeleri büyük harfle başlar.
Örnek(ler)
» Atatürk Bulvarı, Cumhuriyet Mahallesi, Kazım Karabekir Caddesi…
NOT Özel ada dâhil olmayıp tamlama kuran şehir, il, ilçe, belde, köy vb. sözler küçük harfle başlar.
Örnek(ler)
» Konya ili, Etimesgut ilçesi, Uzungöl beldesi, Darıca köyü…
> Yer adlarında ilk addan sonra gelen deniz, nehir, göl, dağ, boğaz vb. tür bildiren ikinci adlar büyük harfle başlar.
Örnek(ler)
» Ağrı Dağı, Çoruh Nehri, İstanbul Boğazı, Süveyş Kanalı, Avrupa Yakası, Van Gölü…
> “Saray, köşk, han, kale, köprü, kule, anıt vb.” yapı adlarının bütün kelimeleri büyük harfle başlar.
Örnek(ler)
» İshakpaşa Sarayı, Çankaya Köşkü, Horozlu Han, Ankara Kalesi, Galata Köprüsü, Beyazıt Kulesi, Zafer Abidesi…
» Galata Köprüsü bir hafta boyunca trafiğe kapatılmış.
> Yer bildiren özel isimlerde kısaltmalı söyleyiş söz konusu olduğunda, yer adının ilk harfi büyük yazılır.
Örnek(ler)
» Hisar’dan, Boğaz’dan, Köşk’e…
» Boğaz’ı seyretmenin keyfi bir başkadır.
> Kurum, kuruluş ve kurul adlarının her sözcüğü büyük harfle başlar.
Örnek(ler)
» Türkiye Büyük Millet Meclisi, Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı, Devlet Malzeme Ofisi, Millî Kütüphane, Çocuk Esirgeme Kurumu, Atatürk Orman Çiftliği, Çankaya Lisesi, Mavi Köşe Bakkaliyesi, Yeşilay Derneği, Emek İnşaat, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü…
» Yapılan ihaleyi Yeşil İnşaat kazandı.
> Kanun, tüzük, yönetmelik, yönerge, genelge adlarının her kelimesi büyük harfle başlar.
Örnek(ler)
» Medeni Kanun, Türk Bayrağı Tüzüğü, Telif Hakkı Yayın ve Satış Yönetmeliği…
> Kitap, dergi, gazete ve sanat eserlerinin (tablo, heykel, beste vb.) her sözcüğü büyük harfle başlar.
Örnek(ler)
» Nutuk, Safahat, Kendi Gök Kubbemiz, Sinekli Bakkal, Varlık, Resmî Gazete, Hürriyet, Milliyet, Kaplumbağa Terbiyecisi, Leyla ile Mecnun, Saraydan Kız Kaçırma, Onuncu Yıl Marşı…
» Törende Onuncu Yıl Marşı da okundu.
UYARI Özel ada dâhil olmayan “gazete, dergi, tablo vb.” sözcükler büyük harfle başlamaz.
Örnek(ler)
» Milliyet gazetesi, Türk Dili dergisi, Halı Dokuyan Kızlar tablosu
NOT Kitap, makale, tiyatro eseri, kurum adı vb. özel adlarda yer alan kelimelerin ilk harfleri büyük yazıldığında “ve, ile, ya, veya, yahut, ki, da, de” sözleriyle “mı, mi, mu, mü” soru eki küçük harfle yazılır. Özel adın tamamı büyük yazıldığındaysa bu sözler ve ekler büyük harfle yazılır.
Örnek(ler)
» Mai ve Siyah, Suç ve Ceza, Leyla ile Mecnun, Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı…
» TALİM VE TERBİYE KURULU BAŞKANLIĞI, SAVAŞ VE BARIŞ…
> Tarihî olay, çağ ve dönem adları büyük harfle başlar.
Örnek(ler)
» İlk Çağ, Yükselme Devri, Millî Edebiyat Dönemi…
> Ulusal, resmî ve dinî bayramlarla anma ve kutlama günlerinin adları büyük harfle başlar.
Örnek(ler)
» Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı, 19 Mayıs Atatürk’ü Anma Gençlik ve Spor Bayramı, Ramazan Bayramı, Nevruz Bayramı, Miraç Kandili, Anneler Günü, 14 Mart Tıp Bayramı, Hıdırellez…
> Kurultay, bilgi şöleni, çalıştay, açık oturum vb. toplantıların adlarında her kelimenin ilk harfi büyük yazılır.
Örnek(ler)
» Uluslararası Türk Dili Kurultayı, Kitle İletişim Araçlarında Türkçenin Kullanımı Bilgi Şöleni…
> Özel adlardan türetilen bütün kelimeler büyük harfle başlar.
Örnek(ler)
» Türklük, Türkçe, İstanbullu, Avrupalılaşmak…
» Gezi boyunca Erzurumlu bir arkadaşımız bize eşlik etti.
UYARI Özel ad kendi anlamı dışında yeni bir anlam kazanmışsa büyük harfle başlamaz.
Örnek(ler)
» hicaz (Türk müziğinde bir makam), donkişotluk (gereği yokken kahramanlık göstermeye kalkışma)…
UYARI Para birimleri büyük harfle başlamaz.
Örnek(ler)
» avro, dinar, dolar, lira, kuruş, liret…
UYARI Özel adlar yerine kullanılan “o” zamiri cümle içinde büyük harfle yazılmaz.
Örnek(ler)
» Arkadaşımla konuşurken birden o geldi.
> Belirli bir tarih bildiren ay ve gün adları büyük harfle başlar.
Örnek(ler)
» 29 Mayıs 1453 Salı günü, 29 Ekim 1923, 28 Aralık…
» YKS 13 Haziran’da yapılacakmış.
UYARI Belirli bir tarihi belirtmeyen ay ve gün adları büyük harfle başlamaz.
Örnek(ler)
» YKS haziranda yapılacakmış.
Yangın çıkışı levhası
> Tabela, levha ve levha niteliğindeki yazılarda geçen kelimeler büyük harfle başlar.
Örnek(ler)
» Giriş, Çıkış, Müdür, Vezne, Otobüs Durağı, Şehirler Arası Telefon, 3. Kat, 4. Sınıf, 1. Blok…
> Kitap, bildiri, makale vb.nde ana başlıktaki kelimelerin tamamı, alt başlıktaki kelimelerin ise yalnızca ilk harfleri büyük olarak yazılır.
UYARI Kitap, dergi vb.nde bulunan resim, çizelge, tablo vb.nin altında yer alan açıklayıcı yazılar büyük harfle başlar. Açıklayıcı yazı, cümle niteliğinde değilse sonuna nokta konmaz.
2. Sayıların Yazımı
> Sayılar metin içerisinde yazıyla yazılır.
Örnek(ler)
» Üç ay sonra İzmir’e gideceğim.
» Bu gelenek bin yıldır sürüyor.
> Saat, para tutarı, ölçü, istatistik verilere ilişkin sayılarda rakam kullanılır.
Örnek(ler)
» Bugün okula saat 11.00’de gideceğiz.
» Manavdan 5 kg soğan aldık.
NOT Saat ve dakikalar metin içinde yazıyla da yazılabilir.
Örnek(ler)
» Saat dokuzu beş geçe…
> Birden fazla sözcükten oluşan sayılar ayrı yazılır.
Örnek(ler)
» üç yüz altmış beş, bin iki yüz elli…
» Bir yıl üç yüz altmış beş gündür.
> Para ile ilgili işlemler ve senet, çek vb. ticarî belgelerde geçen sayılar bitişik yazılır. Buradaki amaç belgenin üzerinde sonradan değişiklik veya ekleme yapılamasını önlemektir.
Örnek(ler)
» 675,53 (altıyüzyetmişbeşTL,otuzbeşKr)
> Dört veya daha çok basamaklı sayılar sondan sayılmak üzere üçlü gruplara ayrılarak yazılır ve aralarına nokta konur.
Örnek(ler)
» 4.567, 328.197, 49.750.812, 4.250.310.500…
» Türkiye’nin nüfusu 2012 yılı sonunda 75.627.384 kişiye ulaştı.
> Dört veya daha çok basamaklı sayıların kolay okunabilmesi amacıyla içinde geçen “bin, milyon, milyar ve trilyon” sözleri harfle yazılabilir.
Örnek(ler)
» 1 milyar 500 milyon kişi, 3 bin 255 kalem…
» Türkiye’nin nüfusu 2012 yılı sonunda 75 milyon 627 bin 384 kişiye ulaştı.
> Sayılarda kesirler virgülle ayrılır.
Örnek(ler)
» 4,56; 15,2
> Sıra sayıları yazıyla ve rakamla gösterilebilir. Rakamla gösterilmesi durumunda ya rakamdan sonra bir nokta konur ya da rakamdan sonra kesme işareti konularak derece gösteren ek yazılır.
Örnek(ler)
» 15., 56., XX.; 15’inci, 56’ncı
NOT Sıra sayıları ekle gösterildiklerinde rakamdan sonra sadece kesme işareti ve ek yazılır, ayrıca nokta konmaz.
Örnek(ler)
» 8.’inci (yanlış) 8’inci (doğru), 2.’nci (yanlış) 2’nci (doğru)
NOT Üleştirme sayıları rakamla değil yazıyla belirtilir.
Örnek(ler)
» 8’er (yanlış) sekizer (doğru), 2’şer (yanlış) ikişer (doğru)
NOT Romen rakamları tarihî olaylarda, yüzyıllarda, hükümdar adlarında, tarihlerde ayların yazılışında, kitap ve dergi ciltlerinde, kitapların asıl bölümlerinden önceki sayfaların numaralandırılmasında, maddelerin
Açıklama:
