Soru: Ahşap sağlığa zararı nedir?

Cevap:AHŞABIN İNSAN ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ

Antik kökenleri olmasına ve Taş Devrinden önce de kullanılmasına rağmen ahşap son zamanlarda bir yeniden canlanma yaşamaktadır. Bunun en önemli sebebi sağlık ve mutluluk üzerindeki, doğaya benzer etkisinin keşfidir.

Ahşap insanlık tarafından kullanılan en eski ve esas imalat materyallerden biridir. Mısır piramitlerinde ahşap mobilya ve cenaze töreni malzemeleri bulundu. Japonydaki Horyuji Tapınağı (MS 700), İngiltere'deki Greensted Kilisesi (MS 1053) ve Londra'daki Westminster Hall (MS 1399) gibi yüzyıllar önce inşa edilen kimi yapılar bugün hala ayaktadır.

Doğanın insan üzerindeki etkisine odaklanan erken dönem araştırmalara göre sadece pencereden görülen bir doğa manzarası bile oldukça pozitif bir etki yaratır; iç mekanda bulunan bitkiler ve çiçekler de benzer bir fayda sağlar. Bir araştırmaya göre yeşil açısından zengin ofislerde bilişsel faaliyetler artmakta, hastanelerde acıya dayanıklılık yükselmektedir.

Bulgular doğanın iç ve dış mekanlarda faydasını kanıtladığına göre, ahşabın, doğal bir ham madde olarak benzer bir etkisi olup olmadığını sormak da mantıklı olacaktır. Çünkü, nörologlara göre bir mekana girdiğimiz andan itibaren beynimizde, bilinçli ve bilinç dışı olarak - bilişsel ve psikolojik, özel bir süreç belirir. Bu süreç bizim duygularımızı, sağlığımızı ve hatta hafıza gelişimimizi etkiler. Özetle, iç mekanın üzerimizdeki etkisi büyüktür. Bu açıdan bakıldığında, ahşabın iç mekanlarda kullanımının sağlığa muhtemel faydaları üzerine yapılan araştırmaların son zamanlarda artması şaşırtıcı değildir. Bu konudaki ilk araştırmalar sağlıklı iç mekanlarda ahşabın etkisine odaklanır ve iç mekanın havasında ahşabın etkisine dair genel bir bakış açısı sağlar.

Geçmişte ahşap basitçe estetik görünen ve bina ve eşya yapımında kullanılan bir materyal olarak görülmüştür, lakin ahşap bunun çok daha fazlasıdır. Ahşapla döşenmiş ortamlarda yapılan araştırmalara göre bu tip ortamların insanlar üzerinde psikolojik ve fiziksel faydaları, doğada geçirilen zamanda görülen faydalara benzemektedir.

Ahşabın Faydaları

Ahşabın insan üzerindeki etkisi bir çok ülkede araştırıldı. Dr. Wallenius’u bu konuda hazırladığı rapora göre, Norveç, Japonya, Kanada ve Avustrya’da yapılan araştırmalara göre ahşap kişnin duygusal durumu üzerinde pozitif bir etkiye sahiptir.

Ahşap açısından zengin iç mekanların bedenimiz üzerindeki olumlu etkisi, son dönemlerde yapılan bir çok araştırma tarafından bilimsel olarak kanıtlandı. Bu sonuçlar, mekanların inşasında dikkate de alınmaktadır. Mesela bazı hastaneler, hastaları iyileştirecek “terapötik” ortam yaratmak için, daha çok ahşap kullanılarak ve gün ışığı alacak şekilde inşa edilmektedir. Bir kaç araştırmaya kısaca göz atalım.

Japonya'da yapılan bir araştırma, ahşap ya da çelik panel duvarları olan iki odada oturan 14 deneğin ilk psikolojik tepkilerini ölçer. Sonuçlara göre, ahşap duvarlı odada bulunmak deneklerin kan basıncını belirgin bir oranda düşürürken, çelik paneller ters bir etki sergiler.

Avusturya'da yapılan bir diğer araştırma ise doğal ahşap yatakta 3 hafta uyuyan deneklerle, emitasyon ahşap yatakta uyuyanları karşılaştırdı. Ahşap yatakta uyuyanlarda nabzın, diğerlerine kıyasla düştüğü gözlemlendi.

Yine Avusturya'da yapılan bir yıllık bir araştırma sınıfta ahşap kullanımına odaklandı. Ahşap ağırlıklı ve linolyum ağırlıklı iki sınıf hazırlandı. Sonuçlar her iki sınıftaki öğrenciler arasında önemli farklılıklar gösterdi. Ahşap sınıftaki öğrencilerin kalp atışlarının düştüğü ve öğretmenle iletişimden kaynaklanan streste azalma olduğu gözlemlendi. Diğer sınıfta ise bu iki oranda yükselme vardı. Benzer bir araştırma ise bize tamamen ahşapla dizayn edilmiş sınıflarda, nabız oranıyla ölçülen sabah stresinin okula vardıktan kısa bir süre sonra düştüğünü ve bir daha yükselmediğini gösterir. Diğer sınıflarda ise orta seviye bir stres gün boyu devam eder.

Kısacası, ahşabın etkisini üzerine yapılan araştırmalar açıkça gösterir ki ahşabın varlığının pozitif etkileri vardır; diğer materyallere kıyasla kan basıncını, nabzı ve stresi düşürür.

Fiziksel olarak insanı bu derece etkilemesi, psikolojik açıdan ahşabın etkilerini de incelemeye değer kılar. Japonya'da, 44 yaşlının davranış ve sağlık durumlarının ölçüldüğü bir araştırmada bakım evinde ahşap ve plastik masa sandalye kullanan denekler gözlemlenir. Sonuçlara göre ahşabın kullanımı bireyler arasındaki iletişimi artırır, duygusal durumu yükseltir ve kendini ifade etme yetisini pozitif yönde artırır.

Kanada da yapılan bir araştırmaya göre ahşabın rengi ve dokusu insanda “sıcaklık”, “rahatlık” ve “rahatlama” duyguları ortaya çıkarıyor. Bir diğer çalışma da insanların ahşaba tepkisini ölçer. Son derece pozitiftir. Denekler genellikle ahşap detayların çok olduğu odaları tercih ederler. Ahşap kullanımının sağlıklı bir çevre yaratmaya yardımcı olduğuna inanç oldukça yüksektir ve ahşap objelerin çok olduğu odalar “sıcak”, “rahat”, “dinlendirici”, “doğal” ve “cazip” olarak nitelendirilir.

Yeni Zelanda'da yapılan bir araştırmada ise 69 yetişkine 10 adet modern iş yeri fotoğrafı gösterilir. Fotoğraflardan beşinde ahşap oldukça görünürken, diğer beşinde ahşap yoktur. Katılımcılara hangi mekanda çalışmayı tercih edecekleri sorulur. Ahşabın varlığı kişilerin ilk intibalarını büyük oranda etkiler ve deneklerin büyük çoğunluğu ahşabın ağırlıklı olduğu mekanlarda çalışmayı seçerler. Ahşabın ağırlıklı olduğu ofisler yaratıcılığı, enerjiyi ve rahatı artırırken, ahşabın yokluğu mekanın kişiliksiz ve rahatsız olarak tanımlanmasına yol açar.

Ahşabın çevremizde varlığının, fiziksel ve psikolojik açıdan bu derece etkili olmasının en önemli sebeplerinden biri mekanın havası üzerindeki nüfuzudur. Bir odada bulunan ahşap ürünler, ortamın nemini dengeleyerek havanın kalitesini yükseltir. Bunun nedeni ahşabın, onu çevreleyen hava ile denge sağlayabilmek için nemi absorbe edebilme veya salabilme özelliğidir. Bu mükemmel “dengeleme” özelliği sayesinde nemin fazla olduğu zamanlarda nemi absorbe ederken, mekanda nem az ise daha önce hapsettiği nemi salar.