Selam olsun
Hücre ve organel kavramları özellikle hücreyle ilgili yapılan araştırmalarda sıklıkla kullanılan terimlerdendir.
Hücre Nedir ve Organelleri Nelerdir?
Hücre, canlılardaki en küçük yapı birimidir. Canlılardaki tüm yaşam özelliklerini barındıran ve uygun koşullar altında tek başına canlılığını sürdürebilen temel yapı ve işlem birimleri "hücre" olarak adlandırılır. Canlılar tek hücreli ve çok hücreli olarak ikiye ayrılırlar. Gözle görülemeyecek kadar küçük olan hücre yapıları sadece mikroskopla incelenebilir. Çok hücreli hücre yapılarında birimler arasında belirli bir iş bölümü bulunur. Bu sayede organ ve dokuların düzgün şekilde çalışması sağlanır.
Hücreler;
Ortamdaki ham materyalleri alırlar.
Enerji açığa çıkarırlar.
Kendilerine özel materyaller sentezlerler.
Çoğalırlar.
Çevreden gelen uyarıları yanıtlarlar.
Büyürler.
Hücrelerde bulunan hücre zarı; hücre yapısının korunmasında, hücrenin dağılmasını önlemede ve hücrenin dış etkilerden zarar görmemesini sağlamada görevli bir yapıdır.
Hücre zarı;
Esnek yapılıdır.
Seçici geçirgendir.
Madde alışverişini sağlar.
Hücreyi dış etkilerden korur.
Hücrenin dağılmasını önler.
Hücre içerisinde bir takım özelleşmiş yapı birimleri bulunur. Bu yapı birimleri organel olarak adlandırılır. Organeller; sitoplazmada bulunan hücre beslenmesi, boşaltımı ve solunumu gibi farklı fonksiyonları olan yapı birimleridir. Hücre organelleri; lizozom, ribozom, endoplazmik retikulum, mitokondri, kloroplast, koful, sentrozom ve golgi aygıtı olarak sıralanabilir.
Hücre Organellerinin Görevleri Nelerdir?
1- Lizozom
Lizozom genellikle hayvan hücrelerinde bulunan ve yaşlanmış organellerin ya da büyük taneciklerin lizozom enzimleriyle parçalanmasını sağlayan hücre yapısıdır. Bütün hayvan hücrelerinde lizozom vardır. Ancak bitki hücrelerinde ve alyuvar hücrelerinde lizozom bulunmaz. Diğer adı intihar keseciği olan lizozom;
Hücredeki materyallerin sindirimini sağlar.
Yaşlanmış molekül ve enzimlerin parçalanmasını sağlar.
Spermin ucunda yer alır ve yumurtanın delinmesini sağlar.
Hücreyi zararlı dış etkilerden korur.
2- Ribozom
Ribozom, protein sentezleyen organellerdir. Sitoplazmada, endoplazmik retikulumda ve çekirdek zarında yer alır.
3- Endoplazmik Retikulum
Endoplazmik retikulum, hücre içini saran yapıdır. Endoplazmik retikulum hayvan ve bitki hücrelerinde yer alır. Hücre zarıyla çekirdek arasında, sitoplazmada ve hücre içinde madde taşınmasını sağlar. Aynı zamanda bazı maddelerin depolanmasını da gerçekleştirir.
4- Mitokondri
Hücreler solunum yapmaya ve enerjiye ihtiyaç duyarlar. Mitokondri, hücre için gerekli olan enerjiyi üretir ve hücrenin solunum yapmasına yardımcı olur. Hücrenin tipine göre yapısındaki mitokondri miktarı değişkenlik gösterir. Kas ve karaciğer hücreleri gibi yüksek enerji ihtiyacı olan hücrelerde diğer hücrelere oranla daha fazla mitokondri bulunur. Mitokondrilerin büyüyüp çoğalma özellikleri de vardır.
5- Kloroplast
Kloroplast, bitki hücrelerinde bulunan bir organeldir. Bitkilerin yeşil kısımlarında yer alır ve fotosentezin gerçekleştirilmesini sağlar. Fotosentez doğadaki karbondioksit ve suyun, güneş ışığı kullanılarak besin maddesi ve oksijene dönüştürülmesine denir.
6- Koful
Koful, hücredeki fazla materyalleri depolayan birimdir. Genellikle tek hücreli canlılarda ve bitki hücrelerinde bulunan koful yaşlandıkça büyüme özelliği gösterir. Hayvan hücrelerinde daha küçük yapılı ve zaman zaman ortaya çıkan kofullara rastlanır.
7- Sentrozom
Sentrozom hücre bölünmesinde görevli yapıdır. Sentriyol adı verilen silindir şeklindeki iki yapıdan oluşur. Sentriyoller birbirine dik konumda bulunurlar. Sentrozom hayvan hücrelerinde bulunurken, genellikle bitki hücrelerinde bulunmaz. Ancak kimi çiçeksiz bitkilerde sentrozoma rastlanır.
8- Golgi Aygıtı
Yassı keseciklerden oluşan golgi aygıtı, hayvan ve bitki hücrelerinde bulunan bir yapıdır. Salgı maddelerinin salgılanmasında, hücredeki maddelerin paketlenmesinde ve depolanmasında görevlidir. Golgi aygıtı içinde bulunduğu yapıya özel salgıların üretilmesini sağlar.
Kolay gelsin başarılar dilerim.
Allah zihin açıklığı versin inşallah.
●●●
