Cevap:
Hellø !
Açıklama:
- DEYİMLER -
- Genellikle gerçek anlamından uzaklaşmış birden çok sözcükten oluşan , bir kavram ya da durumu karşılayan Kalıplaşmış sözcük guruplarına deyim denir .
◆ Deyimlerin Özellikleri :
1 ) Deyimler kalıplaşmış sözlerdir kelimelerin yerleri değiştirilemez ve aynı anlama bile gelse ile başka bir sözcük getirilemez . Farklı bir sözcük getirilir veya sözcüklerin yeni değiştirilirse ifade etmeye çalışılan cümle anlamı ve cümle akışına uygun olsa bile kullanılan söz grubu deyim sayılmaz .
◆ Örnekler :
- " Başını taştan taşa vurmak " deyimi " kafasını taştan taşa vurmak " biçiminde söylenemez .
- " Tut kelin perçeminden " deyimi " kelin perçeminden tut " biçiminde kullanılamaz .
2 ) Deyimler en az iki sözcükten oluşan söz gruplarıdır bir sözcük tek başına deyip oluşturamaz .
◆ Örnekler :
- Ağzını aramak .
- Bozuntuya vermemek .
- Fikir Yürütmek .
- Ekmeğini taştan çıkarmak .
3 ) Deyimler farklı farklı söz grupları biçiminde meydana gelmişlerdir deyimlerin oluşum şekilleri ne göre aşağıdaki gibi sınıflandırabiliriz .
• İsim Tamlaması Biçiminde Olanlar :
- Ateş Pahası .
- Ekmek Kapısı .
- Balık İstifi .
- Eşek Şakası .
- Anasının Gözü .
• Sıfat Tamlaması Biçiminde Olanlar :
- Kara cahil .
- Deli fişek .
- Yarım ağız .
- Püsküllü bela .
• Kurallı Birleşik Sıfat Biçiminde Olanlar :
- Çenesi düşük .
- İçten Pazarlıklı .
- Eli açık .
- Maymun iştahlı .
- Gözü kara .
• Mastar Grubu Biçiminde Olanlar :
- Acemilik çekmek .
- Ciğeri beş oara etnemek .
- Suratı bir karış asılmak .
- İki ayağını bir pabuça sokmak .
- Etekleri zil çalmak .
- Göz dikmek .
- Aldırış etmemek .
• Cümle Biçiminde Olanlar :
- Adet yerini bulsun .
- Dostlar alışverişte görsün .
- Delik büyük yama küçük .
- Fol yok yumurta yok .
- Ayıkla pirincin taşını .
4 ) Ne kadar fazla sözcükten olursa olsun deyimler tek bir kavram ya da durumu karşılar deyimleri atasözlerinden ayıran önemli özellik ve budur . Atasözlerinin arka planlarında öğüt verme , ders çıkarma gibi unsurlar varken deyimler yalnızca bir durumu bir kavramın belirten anlatım kalıplarıdır .
◆ Örnekler :
- Çoban kulübesinde padişah rüyası görmek : hayalcilik .
- Üstüne tuz biber ekmek : kusuru arttıracak harekette bulunmak .
- Suya götürüp susuz getirmek : herhangi bir ştei diğerini alt etmek .
- Atı alan Üsküdar'ı geçti : fırsatı kaçırma .
- Havanda su dövmek : boşuna uğraşmak.
- Deveye sormuşlar : neden boynun eğri ? "nerem doğru ki " demiş : İşin her tarafın bozuk olması durumu .
5 ) Deyimlerin büyük çoğunluğu mecaz anlamlıdır yani deyim içindeki sözcüklerin karşıladıkları anlamları ile deyimlerin karşıladıkları anlam farklıdır .
◆ Örnekler :
- Küplere binmek : sinirlenmek . ( küpün üzerinde oturmak anlamında değildir . )
- Derdini dökmek : çekilen sıkıntıların bir bir anlatılması .
- Ayağının tozuyla : gelir gelmez .
- Burun kıvırmak : beğenmemek .
- Sinekten yağ çıkarmak : olmayacak yerden çıkar sağlamaya çalışmak .
- Ağzı açık ayran delisi : a**** a**** bakan avanak .
6 ) Sayıları az da olsa gerçek anlamlı deyimler de vardır deyim içindeki sözcüklerin karşıladıkları anlamları ile deyiminin karşıladığı anlam aynıdır .
◆ Örnekler :
- Çoğu gitti azı kaldı : yapılmakta Olan işin en önemli, en zor bölümü bitti .
- İyi gün dostu olmak : sadece iyi günlerde görünmek .
- Kimi kimsesi olmamak : Yakını , eşi , dostu bulunmamak .
- ATASÖZLERİ -
- Atasözleri , deneyimlere ve gözlemlere dayanılarak söylenmiş ve halka mal olmuş öğüt verici nitelikteki sözlerdir .
◆ Atasözlerinin Özellikleri :
1 ) Atasözleri , anonimdir yani söyleyeni belli olmayan sözlerdir .
◆ Örnekler :
- " Yolcu yolunda gerek " Bu sözün ilk kimin söylediği belli değildir . Artık halkın ortak malı olmuştur .
2 ) Atasözleri kalıplaşmış sözlerdir . Bu yüzden atasözünü oluşturan sözcüklerin yerine bu sözcüklerin eş anlamları ya da yakın anlamlıları getirilemez sözcüklerin yerleri değiştirilemez .
◆ Örnekler :
- Paça ıslanmadan balık tutulmaz . ( Doğru )
- Pantolon ıslanmadan balık avlanmaz . ( Yanlış )
- Balık tutulmaz paça ıslanmadan . ( Yanlış )
3 ) Atasözleri cümle şeklindedir ve mutlaka bir öğüt içerir .
◆ Örnekler :
- Perşembenin gelişi çarşambadan bellidir .
- Rüzgar eken fırtına biçer .
4 ) Atasözlerinin bazıları aynı anlama gelir .
◆ Örnekler :
- Bir elin nesi var , iki elin sesi var .
- Öfkeyke kalkan zararla oturur .
- Yalnız taş duvar olmaz .
- Keskin sirke küpüne zarar .
5 ) Atasözlerinin bazıları zıt anlamlıdır .
◆ Örnekler :
- Eğri oturup doğru konuşalım .
- Düşenin dostu olmaz .
- Doğru söyleyeni dokuz köyden kovarlar .
- Dost kara günde belli olur .
6 ) Atasözleri , anlam özellikleri açısından üç bölüme ayrılır ;
a ) Gerçek anlamlı atasözleri : Tüm sözcüklerin gerçek anlamda kullanıldığı sözlerdir , mecazlı ifadelere yer verilmez .
- Çok konuşan çok yanılır .
- İnsanın canı acıyan yerindedir .
b ) Mecaz anlamlı atasözleri : Sözcüklerinden en az birinin gerçek anlam dışında kullanıldığı sözlerdir .
- Acı patlıcanı kırağı çalmaz .
- Rüzgar eken fırtına biçer .
c ) Hem gerçek hem mecaz anlamlı atasözleri : İki anlamada gelebilecek şekilde kullanılan sözlerdir .
- Hamama giren terler .
- Mal canın yongasıdır .
- Ağaç yaş iken eğilir .
Nøt : Tam tamına 50 dakikadır bu cevabı yazıyorum . Asla ve katiyen alıntı değildir . Emeğe saygı .
ßaşarılar !
@PembeKabuss~
@Roket ~
#MødërãtõrŸølúñdä`