Açıklama:
XVIII- XX. Yüzyıl Siyasi Gelişmeleri
1779 Aynalıkavak Tenkihmanesi: Osmanlı, Şahin Giray’ın hanlığını tanıyacak.
1783 Kırım’ın Rusya tarafından ilhakı
1789 Fransız İhtilali
1791 Ziştovi Antlaşması: Avusturya ile imzalandı.
1792 Yaş Antlaşması: Kırım’ın Ruslara ait olduğunu kabul edecek.
1798 Fransa tarafından Mısır’ın işgali
1801 El Ariş Antlaşması: Fransızlar Mısır’ı Osmanlı Devleti’ne teslim ettiler.
1804 Sırp İsyanı: İlk azınlık isyanıdır.
1808 Senedi-i İttifak: II. Mahmut Dönemi’nde Padişah ile ayanlar arasında yapılan sözleşmedir.
1812 Bükreş Antlaşması: Osmanlı Devleti, Sırbistan’a ayrıcalık verdi. Rusya ile imzalandı.
1815 Viyana Kongresi: Napolyon Savaşları sonrası Avrupa’nın durumu görüşüldü.
1821 Rum İsyanı
1821- 1881 Sudan’da Mısır- Osmanlı hâkimiyetinin kurulması
1827 Navarin Olayı: Fransa- İngiltere, Rusya müttefik filolarının, Navarin’deki Osmanlı- Mısır donanmasına baskını
1829 Edirne Antlaşması: Yunanistan bağımsızlığını kazanmıştır.
1830 Fransızların Cezayir’i alması
1833 Kütahya Antlaşması: Mehmet Ali Paşa’ya Mısır ve Girit valiliklerinin yanı sıra Şam valiliği verilecekti.
1833 Hünkâr İskelesi Antlaşması: Osmanlılarla Ruslar arasında yapılmıştır.
1838 Balta Limanı Antlaşması: İngilizlere ekonomik ayrıcalıklar verildi.
1839 Nizip Muharebesi: Osmanlı kaybetti, Kavalalı’ya İstanbul yolu açıldı.
1839 Tanzimat Fermanı: Sultan Abdülmecit döneminde Hariciye Nazırı Mustafa Reşit Paşa tarafından okunmuştur.
1840 Londra Antlaşması: Mısır, Mehmet Ali Paşa ve soyundan gelen kişiler tarafından yönetilecektir.
1841 Londra Boğazlar Sözleşmesi: Osmanlı Devleti’nin Boğazlar üzerindeki mutlak egemenliği sona ermiştir.
1853- 1856 Kırım Savaşı: İngiltere, Fransa, Piyemonte ve Osmanlı Devleti Rusya’yı yendi.
1856 Islahat Fermanı: Paris Antlaşması’nda Avrupa’nın desteğini almak için hazırlandı.
1856 Paris Antlaşması: Osmanlı Devleti Avrupa devletler topluluğunun bir üyesi olacak.
1869 Süveyş Kanalı’nın açılması: Fransız mühendis Ferdinand de Lessepsin teşebbüsüyle açılmıştır.
1876 Kanun- î Esasi’nin ilanı: İlk Osmanlı anayasası, II. Abdülhamid dönemi
1877- 1878 Osmanlı- Rus Savaşı: Osmanlı devleti Rusya’ya yenildi. (93 Harbi)
1878 Ayastefanos Antlaşması: Osmanlı- Rusya
1878 İngilizlerin Kıbrıs’ı işgali
1878 Berlin Antlaşması: 93 Harbi sonrası düzenlemeler yapıldı.
1881 Fransızların Tunus’u işgali
1881 Düyun-ı Umumiye İdaresinin kurulması: Osmanlı’nın dış borçlarını takip eden ve düzenleyen kurum.
1882 Üçlü İttifak’ın kurulması: Almanya, Avusturya- Macaristan ve İtalya
1882 İngilizlerin Mısır’ı işgali
1907 Üçlü İttifak’ın kurulması: Fransa, İngiltere, Rusya
1908 II. Meşrutiyet’in ilanı
1908 Bulgaristan’ın bağımsız olması
1908 Girit’in Yunanistan tarafından işgali
1908 Bosna- Hersek’in Avusturya Macaristan İmparatorluğu tarafından ilhakı
1909 31 Mart Olayı: Osmanlıda rejime karşı yapılan ilk isyan
1911 Trablusgarp Savaşı: Osmanlı- İtalya
1912 Uşi Antlaşması: Trablusgarp Osmanlı Devletinden ayrılan son Afrika toprağı olmuştur. (İtalya)
1912 I. Balkan Savaşı: Bulgaristan, Sırbistan, Karadağ ve Yunanistan Osmanlı Devleti ile savaştı.
1913 Londra Antlaşması: Osmanlı Devleti’nin batı sınırı Midye- Enez hattı oldu.
1913 Bâbıâli Baskını: Enver Paşa öncülüğünde düzenlenen bir hükümet darbesi.
1913 II. Balkan Savaşı: Bulgaristan’a karşı Sırbistan, Yunanistan, Karadağ, Romanya ve Osmanlı savaştı.
1913 Atina Antlaşması: Osmanlı Devleti ile Yunanistan arasında imzalandı.
1913 Bükreş Antlaşması: Bulgaristan ile diğer balkan devletleri arasında imzalandı.
(29 Eylül 1913) 1913 İstanbul Antlaşması: Osmanlı Kırklareli, Edirne ve Dimetoka’yı Bulgaristan’dan geri aldı. Meriç nehri iki ülke arasında sınır kabul edildi.
(13 Mart 1914) 1914 İstanbul Antlaşması: Osmanlı Devleti ile Sırbistan arasında imzalanmıştır.
Osmanlı Topraklarını Paylaşma Mücadelesi
XIX. yüzyıl başında Osmanlı Devletinde toprak ve denizlerin kapladığı alan yaklaşık dört milyon kilometre kare, devletin nüfusu ise yirmi milyon civarındaydı.
XIX. yüzyılda Avrupa’nın siyasetine İngiltere, Fransa, Avusturya ve Rusya yön vermekteydi.
Almanya ve İtalya ise XIX. yüzyıl sonlarında siyasi birliklerini tamamlayıp tarih sahnesine çıktı.
Viyana Kongresi (1815)
Sanayi İnkılabı ile birlikte gelişen yeni sömürgecilik anlayışı beraberinde ham madde ve Pazar arayışını getirdi. Bu amaçla hareket eden Avrupalı devletler Asya, Avrupa ve Afrika kıtasında milyonlarca kilometre kare toprağa sahip olan Osmanlı Devleti’ni parçalama planlarını devreye koydular.
Napolyon Savaşları sonrası bozulan dengelerin yeniden kurulmasını amaçlayan Rusya, Avusturya ve Prusya’nın öncülüğünde İngiltere’nin de katılımıyla monarşi yönetimleri Viyana’da bir araya geldi.
Fransa girdiği savaşlardan yenik çıkmasına rağmen kongreye davet edildi.
Viyana Kongresi’nde görüşülen konulardan biri de Doğu Sorunu olarak adlandırılan Şark Meselesidir.
Şark Meselesi politik bir terimdir ve bu terim ilk defa 1815’te Viyana Kongresi’nde kullanıldı.
Şark Meselesi, Avrupa devletlerinin XIX. yüzyıl ve sonrasında Osmanlı Devleti’ne karşı yürütecekleri siyaseti ifade eden bir kavramdır.
Şark Meselesi
Amacı Türkleri Anadolu’dan ve Balkanlar’dan çıkarmaktır.
Bu meselenin birinci aşaması 1071- 1683 arası dönemde Avrupa savunma, Türkler taarruz halindedir. 1683’de Türklerin Viyana’da yenilgiye uğramaları ile Şark Meselesinin ilk aşaması bitti.
Şark Meselesinin ikinci aşamasında Avrupalı devletler Balkanlar’daki Hristiyan halkları Osmanlı hâkimiyetinden çıkarmayı hedefledi.
XIX. yüzyıldan itibaren hız kazanan Şark Meselesi kapsamında Türkleri Balkanlar’dan çıkarmak İstanbul’u geri almak düşüncesiyle hareket edildi.
Osmanlı Devleti’nin Asya toprakları üzerinde yaşayan azınlıklarına önce özerklik verilmesi daha sonra da onların bağımsızlığa kavuşturulması hedeflendi.
Avrupalı büyük devletler bazen aralarında anlaşsalar da genellikle rakiplerinin Osmanlı topraklarından tek başına istifade etmelerine engel oldular. Osmanlı Devleti bu devletlerden biri yahut birkaçıyla diğerlerinin aleyhinde ittifak kurarak denge stratejisini uygulamaya başladı.
Rusya, İstanbul’a ulaşmaya çalışırken Fransa ise Osmanlı toprağı olan Mısır ve Cezayir’e saldırdı.
Avrupalı devletler, Balkanlar’da Sırpların isyan çıkarmasına öncülük ederken Yunanlara devlet kurma yolunu açtılar.
