Etken Fiiller: Yüklem durumundaki fiilin gösterdiği işi, doğrudan doğruya öznenin kendisi yapıyorsa fiil etken çatılı demektir. Bu tür öznelere gerçek özne denir.
* Etken fiiller, nesne-yüklem ilişkisi bakımından geçişli de olabilir, geçişsiz de…
Cümlenin gerçek öznesi varsa, işin kim tarafından yapıldığı belli oluyorsa böyle fiillere etken fiiller denir.
Özlem ödevlerini bitirdi.(Özne:Özlem)
Annem güzel yemekler yaptı.(Özne:Annem)
Gemi kıyıya yanaştı.(Özne:Gemi)
Çalışarak tüm hedeflerine ulaştı. .(Özne:gizli özne “o”)
Yukarıdaki cümlelerin öğelerini bulunuz.Eylemin belirttiği işi yapan belli midir? Söyleyiniz. Evet,işi yapan bellidir. Cümlelerde işi yapan ya açıkça söylenmiştir veya yüklemde gizlenmiştir.Bunu da yüklemdeki şahıs eklerini tespit ederek buluruz.
Örnek: Bugün imtihana çalıştım. (Gizli Özne: Ben — Etken Fiil)
Ahmet yarın Antalya’ya gidecekmiş.(Gerçek Özne :Ahmet–Etken)
Yağmur yağıyor şırıl şırıl. (Gerçek Özne :Yağmur–Etken)
Bahçede oyun oynuyorlar. (Gizli Özne :Onlar–Etken)
Türkçedeki fiillerin tümü etken çatılıdır.Fiiller ancak değişik ekler aldıkları takdirde çatı değiştirebilirler.
Etken Fiillere Örnek Cümleler
Tanpınar, yazılarında akıcı bir anlatım kullanmış. (Kim? Tanpınar, özne belli, kullanmak fiili etken)
Sabahın erken saatlerinde işe gidiyoruz. (Kim? biz, gitmek fiili etken)
Kar yağışı yolları kapatmış. (Kapatan ne? kar yağışı, özne belli olduğu için kapatmak fiili etken fiildir.)
Sanatçı bu eseriyle gönülleri fethetti.
Kitap okumaktan büyük keyif alıyorum. (ben)
Kuşlar açık havada özgürce uçuyordu.
Bahar aylarında kuş cıvıltıları doğayı şenlendirir.
Küçüklüğümüz sobalı evde geçti.
Büyüyünce doktor olup hastaları iyileştirmek istiyormuş. (o)
Sınıfta bugün anılarımızı anlattık. (biz) Yararlandığım kaynaklar: sorubak.com
