Cevap:
Aşağıdaki soruları Harita 1.12’den de yararlanarak cevaplayınız.
• Rüzgârların yeryüzünü şekillendirici etkileri iç bölgelerde neden daha fazladır?
CEVAP: Rüzgârlar, yeryüzünde aşındırma yapan dış kuvvetlerden bir tanesidir. Kurak ve yarı kurak bölgelerde yer şekillerini biçimlenmesine sebep olan en etkili kuvvetlerden bir tanesidir. Rüzgârın aşındırma etkisi oluşturup yeryüzü şekillerinde etkili olması kurak ve bitki örtüsü bakımından yoksun olan bölgelerde daha fazla rol oynamaktadır. Bunun sebebi ise kurak alanlarda toprak daha taneli olup rüzgârın etkisi ile kolaylıkla yerlerinden sökülebilir ve başka bir yere taşınmasına sebep olabilirler. Rüzgârın yeryüzü şekillerinde etkili olabilmesi için o bölgede bitki örtüsünün yok denecek kadar az olması ya da hiç olmaması, toprağın kuru olması ve zemin yapısının gevşek olması gerekmektedir. Bu sebeple rüzgârlar genellikle çöllerde daha etkinlerdir.
• Lapya gibi karstik şekillerin yaygın olduğu arazilerde yerleşmeler ile nüfusun az olmasının başlıca nedenleri nelerdir?
CEVAP: Kalkerli alanlar genel olarak ülkemizin güney kesimlerinde rastlanılmaktadır. Akdeniz Bölgesi içerisinde oluşan oyuklar karstik arazi olarak kalker barındıran toprak yapısından dolayı da ortaya çıkmaktadır. Bu tip arazilerin genel olarak suya karşı dayanıksız olduğu görülebilmektedir. Aynı zamanda da toprak zemini düz bir halde değildir. Küçük küçük olan obruklar zaman içerisinde büyüyerek insan yaşantısını da büyük çapta engelleyen faktörler önemli ölçüde dikkat edilmesi gereken hususlar arasında da yer alabilecektir. Bu tip kalkerli araziler içerisinde görülen lapya adlı yeryüzü şekli de yerleşmelerin ve nüfusun az olmasını doğrudan etkilemektedir.
Lapyalar karstik şekiller arasında yer almaktadır. Gitgide büyümeleri halinde çökme tehlikesini bile ortaya çıkarabilmektedirler. Bu yüzden de bu tip bir arazi yapısına sahip olan noktalarda insan yaşantısının sürdürülmesinin zor şartlar altında gerçekleşeceği de görülebilecektir. Buna bağlı olarak da oldukça az ve dağınık yerleşmelerin bulunduğu alanlar olarak da ifade edilmektedir.
• Kanada, Rusya, İsveç, Norveç gibi ülkelere ait kıyılarda buzulların oluşturduğu yeryüzü şekillerine rastlanırken Türkiye’de yer alan kıyılarda bu şekillere rastlanmaz. Bu durumun nedenini açıklayınız.
CEVAP: Ülkemiz de orta kuşakta bulunan coğrafi bölgeler üzerine kurulduğundan dolayı kutup ya da ekvatoral bölgelerde bulunan ülkelerle benzerlik göstermemektedir. Bundan dolayı da coğrafi durumlarında değişiklik görülmesi istisnalar dışında ortaya çıkan bir durum olarak ifade edilmektedir. Dünya’nın en kuzey noktalarına doğru ilerlerken ENLEMetkisinden dolayı buzullara rastlanır.
Açıklama:
Başarılar✨
