buradan okuyabilirsin ben buradan okuyup anlamıstım:
Basınç Nedir?
Birim yüzeye dik etki eden kuvvete basınç denir. "P" harfiyle gösterilir. Birimi ise Pascal'dır (Pa). Katılarda, sıvılarda, gazlarda ayrı ayrı ölçülür.
1-Katılarda Basınç
Katı cisimler, ağırlıkları nedeniyle bulundukları yüzeye bir kuvvet uygulayarak, bir basınç oluştururlar. Cismin ağırlığının, yüzey alanına bölünmesiyle bulunur.
Basınç = Kuvvet (F)/Yüzey Alanı (A)
Basınç Birimi = Kuvvet Birimi (N)/Yüzey
Basınç Nelere Bağlıdır?
a)Basınç ağırlıkla doğru orantılıdır. Ağırlık arttıkça basınç artar.
Örnek; Bir tuğlanın üzerine bir tuğla daha eklendiğinde basınç daha da artar.
b) Yüzey alanı ile ters orantılıdır. Ağırlık aynı kalmak şartıyla, yüzey alanı arttıkça basınç azalır.
Örnek; Kara batmamak için palet giyilir. Ucu sivri çivinin, kör çiviye göre daha fazla basınç uygulaması
NOT: 1- Katılar, kendilerine uygulanan kuvveti aynen iletirler. Fakat basıncı aynen iletmezler. Basınç yüzeyle ters orantılıdır.
2- Basınç kuvveti, basıncın oluşmasını sağlayan kuvvettir.
3- Bir cismin tabanı alanı ve ağırlığı aynı oranda artırılırsa basınç değişmez.
2- Sıvılarda Basınç
Sıvılar, bulundukları kabın şeklini aldıkları için temas ettikleri bütün yüzeye basınç uygularlar.
Sıvı basıncı formülü; P (sıvı basıncı) = h (yükseklik/derinlik).d (sıvının yoğunluğu). g (yerçekimi ivmesi)
Formüldeki "g" dünya üzerindeki ivme çok değişmediği için kullanılmayacak.
Formülü "Perşembe, haftanın dördüncü günü" şeklinde ezberleyebilirsiniz.
Basınç Nelere Bağlıdır?
a) Sıvının derinliği arttıkça basınç da artar.
b) Sıvının yoğunluğuna (cinsine) bağlıdır.
c) Yerçekimine bağlıdır.
d) Kabın şekline ve içindeki sıvı miktarına bağlı değildir.
Pascal Prensibi; Sıvılar akışkandırlar. Kendilerine uygulanan basıncı bulundukları kabın her noktasına aynen iletirler. Bu duruma Pascal Prensibi denir.
NOT; Basınç değişmez. Fakat basınç kuvveti uygulanan alana göre değişir. Örneğin içi su dolu bir balona birden fazla delik açın. Üzerine kuvvet uyguladığınızda bütün deliklerden aynı basınçla su çıktığını görürsünüz. Pascal prensibine göre sıvı basıncı her noktaya aynen iletilmesidir.
Pascal Prensibinin Uygulama Alanları; Su cenderesi (kesitleri farklı 2 silindirin tabanından birleşmesiyle oluşan bileşik kap), otomobilin fren sistemi, hidrolik kaldırma sistemleri, su tulumbası, hidrolik direksiyon, gaz pompaları
3- Gazlarda Basınç
Gazların belirli bir hacmi yoktur. Sıvılar gibi akışkandırlar ve bulundukları kabın şeklini alırlar. Kapalı bir kabın içindeki gazlar, tanecikli yapısıyla kabın bütün yüzeyine eşit miktarda basınç uygularlar. Kapalı kaplardaki gazların uyguladığı basınç manometre ile ölçülüyor.
Atmosfer Basıncı; Dünyayı çevreleyen gaz tabakasına atmosfer denir. Atmosfer, bütün varlıklara basınç uygular. Bu basınca atmosfer basıncı (açık hava basıncı) denir. Atmosfer basıncını ilk defa Toriçelli bulmuştur. Toriçelli yaptığı deneyle, deniz seviyesinde 0 °C sıcaklıktaki açık hava basıncının, 76 cm yüksekliğindeki cıva sütununun yaptığı basınca eşit olduğunu gözlemlemiştir. Atmosfer basıncı barometre ile ölçülür.
Atmosfer basıncı = açık hava basıncı = 1 atm (76 cmHg)
Basınç Nelere Bağlıdır?
Atmosfer basıncı (açık hava basıncı);
- Rakım (deniz seviyesinden yükseklik) arttıkça azalıyor.
- Havanın yoğunluğu arttıkça artıyor.
- Açık havanın sıcaklığı arttıkça azalıyor.
- Havadaki su buharı miktarı arttıkça artıyor.
Günlük Hayatta Görülen Basınç Örnekleri
1-Tek ayak üzerinde dururken fazla, çift ayak üzerinde dururken az basınç uygulanır.
2- Sivri topuklu ayakkabıyla kumlu, karlı yüzeyde zor yürünmesi. Geniş tabanlı terlik, botla rahatlıkla yürünmesi.
3- Sıvının içine batırılan pipete doğru sıvının yükselmesi
4- Uçan balonların belirli bir yükseklikte patlamaları
5-Çivinin sivri ucu, futbolcu ayakkabıları, paten ayakkabısı basıncın fazla olmasını sağlayan durumlardır.
6- İçi su dolu bir bardağın ağzına kağıt kapattığınızda suyun dökülmemesi açık hava basıncına örnektir.
7- Vantuzlu askılar, meyve kutusunun içine doğru çökmesi
8- Mutfak tüpü, oksijen tüpü, bisiklet tekeri, deodorant, yangın tüpü, elektrikli süpürge gaz basıncına örnektir.
9- Çay bardağı ile tabağı arasına su girdiğinde tabak bardakla birlikte kalkar. Bu açık hava basıncına örnektir.
