Aristoteles’in Bilim Sınıflaması
Aristoteles’in Bilim SınıflamasıAristoteles herhangi bir bilim üzerine inceleme yapacak kişinin öncelikle sağlam bir düşünme yöntemi oluşturmasından yanadır; bu yüzden doğa, insan, ruh, ahlak, siyaset vb gibi bilgi dallarında fikirlerini beyan etmeden önce bilimler arasında bir sıralama yapmış, bilgi seviyelerini belirlemiş, varlık türleri üzerine düşünmüş ve daha sonra kaleme sarılmıştır. Biz de onun bu mantığının izinden gidersek, düşüncelerinin özüne daha rahat ulaşabiliriz.
Aristoteles bilimleri üçe ayırır: teorik (theoretike), pratik (praktike); yaratıcı ya da üretici (poietike). Ona göre teorik bilimler, bilgiyi kendisi için ister; pratik bilimler bilgiyi bir davranış rehberi olarak ister; yaratıcı bilimlerse, yararlı ya da güzel bir şey meydana getirmek için ister. Ama bu ayrıma dâhil olmadığı hâlde her üç grubun da önünde giden bir bilim daha vardır ki, o da mantıktır (logike). Mantık bütün bilimlerin hizmetinde olan bir bilimdir. Bu yüzden bir organon’dur; yani bir alettir.
Teorik bilimler kendi içlerinde teoloji (metafizik), doğa bilimleri (fizik) ve matematik olarak üçe ayrılır. Teoloji, hem bağımsız bir varoluşu olan hem de değişmez olan şeyleri konu edinir; yani maddeyle herhangi bir bağlantısı olmadan varolan tözleri (adını da bu saf tözlerin başında gelen Tanrı’dan alır: theos+logos: tanrıbilim). Doğa bilimleri (fizik), bağımsız bir varoluşu olduğu hâlde, değişmez olmayan şeylerle ilgilenir; yani hareket ve hareketsizlik kaynağını kendilerinde taşıyan doğal cisimlerle. Matematiğin konusu ise, değişmez olduğu hâlde bağımsız bir varoluşu olmayan şeylerdir; yani sayılar ve şekiller. Aristoteles teorik bilimlerden en çok metafizik ve fizik, yani doğayla ilgili bilimlerle meşgul olmuştur.
Pratik bilimler, ahlak (ethike), siyaset (politike) ve ekonomi (oikonomike) gibi bilimlerden oluşur; başka deyişle insanın şahsi ve toplumsal yaşamıyla ilgilenen bilimlerden oluşur. Aristoteles’in bu gruptaki çalışmalarının en ünlüleri ahlak üzerine kaleme aldıklarıdır.
Yaratıcı (üretici) bilimlerse şiir ve retoriktir; bu konular Aristoteles’in aynı başlıkları taşıyan çalışmalarında incelenir
Başarılar..
#teamweas
