Mecaz anlam nedir?
Mecaz, sözcükleri gerçek anlamları dışında kullanma sanatıdır. Ad değişimi de denir. Avrupa dillerinde metafor olarak geçer.
Bu kelime Antik Yunancada taşıma (bir anlamı ötekine gönderme) demektir. Mecaz, sözcük ve fikir mecazları olmak üzere ikiye ayrılır. Sözcük mecazında bir sözcük gerçek anlamı dışında, fikir mecazında ise herhangi bir fikir kendi anlamının dışında bir amaçla kullanılır.
Kullanımı
Anlatımı daha etkili kılmak ve söze canlılık kazandırmak amacıyla yapılır. Mecaz, söze güzellik, güçlülük, canlılık, zarafet, derinlik ve genişlik vermek için kullanılır.
Örneğin:
Kandilli yüzerken uykularda
Mehtabı sürükledik sularda
Bu dizelerde Kandilli'nin sularda yüzmesi, mehtabın sularda sürüklenilmesi, söz ve sözcüklerin asıl anlamının dışında, güzelleştirme, anlamlandırma, zarifleştirme ve güçlendirme amacıyla kullanılmasına örnektir.
Kullanım amacı
Anlatımı daha etkili kılmak ve söze canlılık kazandırmak amacıyla yapılır. Mecaz, söze güzellik, güçlülük, canlılık, zarafet, derinlik ve genişlik vermek için kullanılır.
Yan anlam
Temel anlamıyla bağlantılı olarak zamanla ortaya çıkan değişik anlamlara yan anlam denir. Sözcüğün gerçek anlamının dışında, ancak gerçek anlamıyla az çok yakınlık taşıyan yeni anlamlar kazanması yan anlamı oluşturur. Bir sözcüğün yan anlam kazanmasında genellikle yakıştırma ve benzerlik ilgisi etkili olmaktadır. Mesela “göz” dendiğinde akla ilk gelen, kelimenin temel anlamı olan organ adıdır.
Ama “iğnenin gözü”, “çantanın gözü”, masanın gözü” tamlamalarındaki anlamlar benzetme yoluyla kazandırılmış yeni anlamlardır. Bunlara da yan anlam denir. Mesela, “düşmek” kelimesi “Meyveler tek tek yere düştü” cümlesinde temel anlamda; “Çocuğun pantolonu düşüyordu”, “Bu yılın ilk karı düştü” ve “Kavakların gölgesi yola düştü” cümlelerinde yan anlamdadır.
Terim anlam nedir?
Bir kelimenin cümle içerisinde bilim, sanat, spor ya da meslek alanına ait kavramları karşıladığında kazandığı anlamdır.
Kelimeler cümle içinde gerçek anlam, mecaz anlam, yan anlam, terim anlam, deyim anlam, soyut ve somut anlamlarıyla kullanılabilirler.
Bir kelime farklı alanlarda farklı terim anlamlarına sahip olabilir.
Örnek:
Bitkiler kök kısımları ile topraktan beslenir. (Botanik terimi)
Kelimenin kökü parantez içinde verilmiştir. (Dilbilgisi terimi)
Sayıyı kök içine alıp problemi çözelim. (Matematik terimi)
Kelimeler tek başlarına terim anlamına sahip olamazlar, içlerinde kullanıldıkları cümleye göre terim anlamı kazanırlar.
Örnek:
Beden eğitimi dersinde öğrenciler köprü kurdu. (Terim anlam)
Üçüncü köprünün inşaatları devam ediyor. (Gerçek anlam)
Terim anlam örnekleri
Doğru (matematik):
A noktasından B noktasına bir doğru çizelim.
Perde (tiyatro terimi):
Oyunun ilk perdesi sona erdi.
Sol anahtarı, porte (müzik terimi):
Portenin başına mutlaka sol anahtarı konur.
Penaltı (spor terimi):
Fenerbahçe penaltı atışına hazırlanıyor.
Uyak (edebiyat terimi):
Bu şiirde tam uyak görülmektedir.
Akne (tıp terimi):
Akne tedavisinde yeni bir ilaç geliştirildi.
Terim nedir?
Bir bilim, sanat, spor ya da meslek alanına ait bir kavramı karşılayan kelimelere terim denir.
Terimler genellikle gerçek anlamıyla kullanılır. Terimlerin, mecaz anlamı, yan anlamı, deyim anlamı yoktur.
Terim anlamlı kelime örnekleri
Matematik terimleri: Reel sayılar, alt küme, denklem
Tiyatro terimleri: Perde, skeç, dekor, suflör
Müzik terimleri: Porte, nota, solfej, fa anahtarı
Edebiyat terimleri: Kafiye, redif, gazel, beyit
Resim terimleri: Tuval, perspektif, natürmort
Coğrafya terimleri: Ekvator, ekinoks, meridyen, moren
Futbol terimleri: Ofsayt, gol, korner atışı, faul MECAZ ANLAMLI CÜMLE: Bulaşıklar dağ gibi yığılmış. TERİM ANLAMLI CÜMLE: Dünyanın en büyük dağı Everest Dağ'ıdır.