Öncelikle madde ve özdek aynı şeydir. Madde, özdek. Özdek, madde demektir.
✓ Madde ya da özdek, uzayda yer kaplayan hacmi ve kütlesi olan tanecikli yapılara denir. Beş duyu organımızla algılayabildiğimiz (hissedebildiğimiz) canlı ve cansız varlıklara denir.
✓ Özdek, bilinçten bağımsız olarak var olan her şey. Bilincin dışında ve ondan bağımsız olarak var olan her şey Özdek'tir. Bu anlamda özdek, Nesnel gerçek (Objektif realite) olarak tanımlanır.
İnsan özdeği duyumlarıyla algılar. Bu dış gerçek olan özdeğin var olması için insan bilinci gerekli değildir, dış gerçek insanın ve böylelikle bilincin yeryüzünde varlaşmasından önce de vardı. Özdeğin özü devim (hareket)tir. Devim özdekte bir özgüç (Otodinamizm) olarak belirir. Özdek devimselliği ve değişkenliği gereği, sayısız biçimleri kapsar: taş, insan, yıldız, ısı, yerçekimi, elektromanyetik dalga, radyasyon, kozmik nebüloz.
✓ Madde Kendi çapında:
Fiziksel olay:
• Bir madde üzerinde meydana geldiği zaman, o maddenin hüviyetini, yapısını değiştirmeyen olaydır. Mesela kağıdın yırtılması, fiziki bir olaydır. Çünkü kağıdın şekli değişmiş fakat özü yine kâğıttır.Kimyasal olay: Bir madde üzerinde meydana geldiği vakit, o maddenin hüviyet ve yapısını değiştiren olaydır. Mesela kağıdın yanması gibi.Atomların çekirdeklerinde değişmeler, parçalanmalar olduğu, radyoaktif denilen elementlerden anlaşılmaktadır. Atomların ortasında bulunan çekirdeklerin bu parçalanmasında, bir elementin başka bir elemente dönüştüğü anlaşılmıştır.
• Ayrıca, Albert Einstein'in izafiyet kuramına göre madde ve enerji birbirine eşdeğerdir. Bu sebeple madde enerjiye, enerji de maddeye dönüştürülebilir. Mesela bir uranyum çekirdeğinin veya başka bir ağır atom çekirdeğinin ikiye ayrılmasıyla meydana gelen çekirdek bölünmesinde madde enerjiye dönüşür. Bileşik cisimlerde olduğu gibi, elementler de hep değişmekte, bir halden başka hale dönmektedir.
Maddenin ortak özellikleri:
✓ Kütle
✓ Hacim
✓ Atom ve moleküller
✓ Ağırlık
✓ Eylemsizlik
✓ Elektirikli yapı
✓ tanecikli yapı
Madde türleri:
✓ Baryonik Madde
✓ Ters Madde
✓ Karanlık Madde
Maddenin hâlleri:
✓ Maddenin hâli bir maddenin faz durumunu tanımlar. Şu anda 16 tane madde hâli tanımlanır.
• Maddenin dört klasik hâli:
✓ Katı
✓ Sıvı
✓ Gaz
✓ Plazma olarak kabul edilir.
• Maddenin hallerinin evrende bulunuş yüzdeleri %99 plazma, %0.6 gaz, %0.3 sıvı, %0.1 katı şeklindedir.
1 : Katı
✓ Maddenin belirli bir şekle ve hacme sahip en düzenli halidir. Örnek: Tahta, buz birer katı örneğidir.
2 : Sıvı
✓ Sıvı maddenin belirli bir hacmi vardır,ancak belirli bir şekli yoktur. Sıvıyı oluşturan tanecikler arasında az da olsa boşluk bulunur. Örnek: Su, benzin, alkol.
3 : Gaz
✓ Maddenin sıvı hal gibi belirli bir şekli yoktur.Bir gazın hacmi bulunduğu kabın hacmine eşittir. Gazların hacimleri basınç ve sıcaklıklarına bağlı olarak değişir. Hava, karbondioksit, oksijen birer gazdır.
Maddenin Ayırt Edici Özellikleri:
Özkütle :
• Maddenin kütlesine ve hacmine bağlıdır.
Erime Noktası :
✓Bir maddenin katı hâlden sıvı hale geçmesidir. Sıvılar için ayırt edicidir.
Donma Noktası :
✓ Bir maddenin sıvı hâlden katı hale geçmesidir. Sıvılar için ayırt edicidir.
Kaynama Noktası :
✓ Bir maddenin sıvı hâlden gaz haline geçmesidir. Sıvılar için ayırt edicidir.
Yoğunlaşma Noktası :
✓ Bir maddenin gaz hâlinden sıvı hale geçmesidir. Gazlar için ayırt edicidir.
Süblinleşme :
✓ Bir maddenin katı hâlden gaz haline geçmesidir.Katılar için ayırt edici özelliktir.
• Etrafımızda çok değişik maddeler vardır.Bu maddelerin aynı yada farklı olduklarını nasıl ayırt edebilirsiniz.
• Bir maddenin farklı olduğunu hacim ve kütlelerini ölçmekle tamamen farklı olduğunu söyleyemeyiz. Bunun yanında karşılaştırılan maddelerin erime noktası, kaynama noktası gibi özelliklerine de bakmamız gerekmektedir. Sadece kütle ve hacimleri ölçmekle yoğunluk hesabı yaparak kısmen de olsa maddenin aynı ya da farklı olduğunu söylemek de mümkündür.
✓ Maddenin en küçük yapı birimi atomlardır. Atomlar birleşerek maddeleri meydana getirir. Örneğin: İki hidrojen (H2) atomu ile bir oksijen (O) atomu birleşerek suyu meydana getirirler. Atom elektron nötron ve protondan oluşmuştur.
✓ Elektron maddenin en küçük parçacığıdır ve enerjiden oluşur. Nükleer fizik ve nükleer kimyada nötrino adı ile anılan bu enerji hakkında hâlen pek az şey bilinmektedir.
✓ Atomların çekirdeklerinde değişmeler, parçalanmalar olduğu, radyoaktif denilen elementlerden anlaşılmaktadır. Albert Einstein’in izafiyet kuramına göre madde ve enerji birbirine eşdeğerdir.
✓ Bu sebeple madde enerjiye, enerji de maddeye dönüştürülebilir. Mesela bir uranyum çekirdeğinin veya başka bir ağır atom çekirdeğinin ikiye ayrılmasıyla meydana gelen çekirdek bölünmesinde madde enerjiye dönüşür.
