Cevap:
Sorunuz:
En az ısı veren kömür hangi kömürdür?
Kömür Nedir?:
Kömür; bitkisel kökenli organik maddeler ve inorganik bileşenlerden oluşan tortul bir kayaçtır. Bataklıklarda bitki ve ağaç kalıntılarının üst üste yığışarak çökelmesi ve milyonlarca yıllık bir süreç içerisinde kimyasal ve fiziksel etkilerle değişime uğraması sonucu oluşur.
Kömür, tüm dünyada da en çok kullanılan madenlerden bir tanesidir. Yeryüzünün en eski madenlerinden birisi olan kömür güvenilir ve düşük maliyetli bir fosil yakıt kaynağı olduğu için çok fazla rağbet görmektedir.
Kömürün Fiziksel Özellikleri Nelerdir?:
Yoğunluk: içerdikleri inorganik madde ve nem oranına bakarak artmasına rağmen 1,1 ile 2.2 gr/cm3 arasında değişmektedir. Turbaların ise 1.0 olarak kabul edilir.
Gözeneklilik: kömürleşme derecesine göre değişmektedir (% 3’ den % 25’ e kadar)
Gaz emme: Kömürler, oda sıcaklığında su, alkol, benzene, hekzan gibi sıvı buharlarını emerler. Kömürlerin Yansıma Özellikleri: Yansıma değerleri bir havza kömürlerinin gerçek kömürleşme derecelerini bize vermektedir.
Kömürlerin Fluoresans Özellikleri: Kömürlerin flüoresans özellikleri yansıma özellikleri ile tam zıt değerler ortaya koyarlar. Yansıma değerleri düşük olan turba ve kömürlerde flüoresans özellikler tam tersine yüksek değerlerdedir. Flüoresans değerleri yüksek maddeler daha açık renklerde (açık yeşil vb.), flüoresans değerleri düşük olan maddeler ise daha koyu renklerde (kırmızı, koyu kahverengi gibi) görünürler. Liptinitlerin detay özellikleri ve inorganik maddelerden (kil vs.) rahatça ayırt edilebilmesi bu metot ile çok daha kolay olabilmektedir.
Kömürün Kimyasal Özellikleri Nelerdir?:
Koklaşma: Kömürleşme derecesi yüksek olanlar (taşkömürleri) ısı programı altında önce yumuşarlar. Daha sonra şişerek gazlarını çıkartır ve yeniden sertleşirler. Bu olaylar sonucu oluşan oldukça gözenekli ve hafif maddeye “kok kömürü” adı verilir.
Nem içeriği: Kömürlerin nem içeriği farklılıkları kömürleşme mertebeleri ilerledikçe hidrofil karakterdeki fonksiyonel grupların azalarak yok denecek oranlara düşmesiyle açıklanabilir.
• Bünye nemi, Kaba nem ve Molekül suyu olarak adlandırılan nem içeriklerine sahiptir.
Kömürün ısıtılmadan önceki ağırlığı ile özel fırınlarda 105-110 0C’ ye kadar ısıtıldıktan sonraki ağırlığı arasındaki fark alınarak hesaplanır.
Uçucu Madde İçeriği: Kömür oksijensiz ortamda ısıtıldığında kimyasal olarak değişikliğe uğrar ve karbondioksit ile su buharı gibi yanmayan gazları ve katran buharlarını da içeren uçucu madde çıkışı olur.
• Isıtmaya bağlı çıkan bu gaz ve sıvı maddelere, kömürün uçucu maddesi ve bunun toplam kömür ağırlığına olan oranına da, kömür uçucu madde oranı denilmektedir.
• Kömürün ısıtılmadan önceki ağırlığı ile 950±25 0C derecede (USA, ASTM standardı) ısıtıldıktan sonraki arasındaki fark bulunarak hesaplanır.
Kül İçeriği:
• Kömür yandığı zaman içerdiği mineral maddeler temel bazı değişikliklere uğrarlar ve sonucunda da arta kalan inorganik atık kül oluşur.
• Kül %’ si, kömürün kalitesini belirler. Kül oranı arttıkça kalite düşer. Kuru örneklerdeki kül yüzdelerine göre yapılan sınıflama şu şekildedir:
• < % 5 çok düşük,
• % 5-10 düşük,
• % 10-20 orta,
• % 20-30 oldukça yüksek,
• % 30-50 yüksek
Sabit Karbon İçeriği:
• Sabit karbon içeriği doğrudan analiz edilememektedir, nem, kül ve uçucu madde yüzde değerleri toplamının yüzden çıkarılması ile tespit edilmektedir:
%su + %mineral madde + %uçucu madde + %sabit karbon (C) = %100
Kömürün Isıl Değeri:
• Bir yakıtın ısıl değeri; birim kütlesindeki yakıtın tamamen yanması sonucunda açığa çıkan ısı miktarıdır.
Karbon ve Hidrojen İçeriği:
• Kömüre ait organik madde içinde;
• C ağırlık %’ si olarak % 70 – 95, H ise % 2-6 oranındadır .
Kükürt İçeriği:
• Kömürün kalitesini belirleyen bileşenlerdendir.
• Kömürün içerdiği kükürt türleri organik kükürt ve anorganik (sülfit ve sülfat) kükürttür.
• Organik kükürt oranı ağırlık yüzdesi olarak: <%3
Sülfatlara ait “S” oranı genelde % 0.1’ den küçüktür.
• Kömür 1350 C derecede yakılmakta, kömür içindeki S, SO2’ e, SO2 de sülfürik asit’ e dönüştürülmekte ve elde edilen sülfürik asitten toplam S miktarı hesaplanmaktadır.
Azot içeriği:
• Kömürdeki azot, genellikle protein kaynaklı olup, azot ihtivası zengin olan bitkilerden kaynaklanmaktadır. Azot içeriği kömürün yaşıyla orantılı olarak değişmemektedir. Yanma sonucunda oluşan azot oksitler kükürt oksitlerden sonra önemli bir hava kirleticidir.
• Kjeldahl yöntemi ile belirlenir. Sülfürik asit kullanılarak azot, amonyum sülfata dönüştürülmekte, oluşan amonyum sülfat miktarından hesaplanmaktadır. Oksijen İçeriği
• Kömürdeki, organik bileşenlerde, suda, kil ve karbonat minerallerinde bulunur.
• Organik O miktarı, kömürleşme derecesini belirleyicidir. Linyit ağırlık %’ si olarak ort. % 25, taşkömürü % 10 ve antrasit % 3 O bulundurur.
Kömür Nasıl Oluşur?
Kömür homojen olmayan, kompakt, çoğunlukla lignoselülozik bitki parçalarından meydana gelen, tabakalaşma gösteren, içerisinde çoğunlukla C, az miktarda H – O – S ve N elementlerinin bulunduğu ama inorganik (kil, silt, z elementleri gibi) maddelerinde olabildiği, bataklıklarda oluşan, kahverengi ve siyah renk tonlarında olan, yanabilen, katı fosil organik kütlelerdir.
Kömürler yakıt hammaddesi oldukları gibi, değişik amaçlarda (kok yapımı, kimyasal madde üretimi gibi alanlarda) da kullanılırlar. Kömürler, bataklık ortamlarda, uygun (nemli ve sıcak iklimin bulunması, yeterli organik maddenin ortama gelmesi, bataklık suyunun PH şartlarının 4-5 civarında bulunması, bataklığın malzeme gelimi ile birlikte aşağı doğru çökelmesi, bataklığın zamana bağlı olarak örtülmesi gibi) şartların sağlanması durumunda, bitki parçalarının bozuşması, parçalanması, bataklık suyu ile bir jel haline gelmesi, bazı kimyasal reaksiyonlar sonucu bu organik malzemenin fiziksel ve kimyasal değişikliklere uğraması sonucu meydana gelirler.
Kömürleri meydana getiren bataklıkların geliştiği ortamlar;
– Deltalar (en kalın kömür damarlarının oluştuğu ortamlardır),
– Göller (Göl kıyıları, kalın kömür damarlarının meydana geldiği uygun bataklık ortamlardır),
– Lagünler ( Deniz etkisinin olduğu ince kömür damarcıklarını meydana getirirler),
– Akarsu taşma ovaları (İnce kömür damarcıklarını oluştururlar).
Gömülmüş olan bu nebatlar; artan ısı ve basınca maruz kaldıklarında bünyelerinde fiziksel ve kimyasal değişikliğe uğrayarak kömüre dönüşürler. Bu proses milyonlarca yıl içinde gerçekleşerek kömürler organik olgunluklarına göre Linyit, Altbitümlü, Kömür, Bitümlü kömür ve Antrasit tiplerine ayrılırlar.
Linyit ve kısmen AltBitümlü kömürler genellikle yumuşak, kırılgan ve mat görünüştedirler. Bu tip kömürlerin ana özelliği göreceli olarak yüksek nem içerirler ve karbon içerikleri düşüktür.
Antrasit ve Bitümlü kömürler ise genellikle sert ve parlak görünüştedir. Göreceli olarak nem içerikleri düşük olup, karbon oranları yüksektir. Jeolojik olarak kömürlerin yaşları 400 milyon yıl ile 15 milyon yıl arasında değişir. Genellikle yaşlı kömürler daha kalitelidir.
Kömür Çeşitleri Nelerdir?:
Kömür; oluşum sırasında içeriğinde bulunan bitkisel organik atık miktar ve çeşitlerine göre, maruz kaldığı ısı, basınç ve mikrobiyolojik faaliyetlerin durumuna göre farklı şekillerde görülmektedir. Kömür çeşitlerini organik olgunluklarına göre Turba, Linyit, Taş Kömürü, Antrasit ve Grafit olarak sıralayabiliriz:
Turba: Bataklık alanlarda toplanan bitki kalıntılarının toprak altında uzun yıllar boyunca birikmesiyle oluşur. Turba kömürleşmenin ilk aşamasıdır. Tam kömür özelliklerini göstermez.
Turba, henüz karbonlaşma safhasını tamamlamamış genç kömürlerdendir. 3000 kalori ve daha altında kalori verir.
Linyit: Linyit, kahverengi kömür olarak da adlandırılmaktadır. En düşük kaliteli kömür sınıfındadır. Linyitin farklı türleri de vardır bunlar; sarı linyit, kahverengi linyit.
Yer kabuğunda bolca bulunur. Evlerde ve pek çok termik enerji santralinde genelde linyit kullanılmaktadır. Bunun sebebi, diğer kömür türlerinin keşfedilen rezerv miktarlarının az olması ve gerekli olan enerji ihtiyacını karşılayamamasıdır.
Taş Kömürü: Kalorifik değeri en kaliteli kömürlerden biridir. Taş kömürde kömürleşme daha ileri safhadadır. Yüksek kalorili bir kömürdür. Bu nedenle taş kömüründe elde edilen enerji linyitten elde edilen enerjiden daha fazladır. Daha pahalı olduğu için evlerde çok fazla kullanılmak için tercih edilmez.
Türkiye’de Zonguldak bölgesinde çıkarılmaktadır. Taşkömürü kömürleşme derecesi bakımından antrasit ile linyit arasında yer alan bir kömür türüdür. Maden kömürü olarak da bilinir. Karbon ve uçucu maddeler bakımından zengindir. Karbon yüzdesi 75 – 90’ı bulur.
Taşkömürü 6000-9000 kalori arasında yüksek ısı verir ve bu sayede demir, çelik sanayisi için büyük önem taşır.
Doğada çok az miktarda bulunur ve bu yüzden bulunması zordur. Parlak renklidir ve tutuşturulması zordur.
Grafit: Grafit, tabiatta bulunan saf karbondur. Grafitin elmastan asıl farkı amorf yapıda olmasıdır. Grafit, ark lambası kömürlerinin yapımında ve yağlama maddelerinde kullanılır. Kil ile belirli bir oranda karıştırılırsa, kalem ucu yapımına yarayan bir madde elde edilir.
Karpuz Kömür: 110-200 mm boyutlarında,
Portakal Kömür: 65-100 mm boyutlarında,
Ceviz Kömür: 25-65 mm boyutlarında,
Fındık Kömür: 13-25 mm boyutlarında
Pirinç Kömür: 5-10 mm boyutlarında ve
Toz Kömür: 0-13 mm boyutlarındadır.
Odun Kömürü: Ağacın havasız ortamda yavaş yavaş kısmen yakılmasıyla elde edilen ve siyah barut üretiminde ve metallerin sert yüzeylerinin kaplanmasında kullanılan “odun kömürü” denir. Hammaddesi daha çok meşe odunundan sağlanır.
Odun kömürü çeşitleri olarak şunları sıralayabiliriz: Çuvallı Mangal Kömürü, Kolilik Odun Kömürü, Mangal Kömürü, Nargile Kömürü, Paketli Mangal Kömürü, Pınar ve Meşe Kömürü, Pres Kömürü gibi.
Kok Kömürü: Taş kömürünün havasız ortamda, bütün uçucu bileşenlerinin giderildiği yüksek sıcaklıklara kadar ısıtılmasıyla elde edilen özellikle bazı önemli ya da önemsiz işlemlerinde kullanılan malzemeye ise kok kömürü denir.
Kok; gerçek anlamda bir kömür değildir. Tabiatta serbest halde bulunmaz, fabrikalarda taş kömürünün içindeki gazların çıkartılmasından sonra elde edilen kömürdür.
Hangi kömür daha fazla ısı verir? :
Antrasit: Antrasit kömürü katı fosil yakıtların en kaliteli olanıdır. %95′ i karbondan oluşur ve su oranı düşüktür. En sert kömür türü olup yandığında diğerlerinden daha fazla ısı verir.
Hangi kömür daha fazla ısı verir? :
*Turba kömürü
*Linyit kömürü
*Taş kömürü
Açıklamaya çalıştım.
İyi çalışmalar dilerim.
#sadeceirem10
#hayaller6506
#theQueen10
Açıklama:
