Soru: milli mücadele döneminde ulusal kurtuluş hareketinin halka duyurulması için yapılan çalışmalar nelerdir?​

Açıklama:

O dönemin koşulları düşünüldüğünde, Kuruluş ve yükselme döneminde ileri devlet düzeni

kurmayı başaran Osmanlı Devleti, bu sistemi sonuna kadar koruma başarısını gösterememiş,

1683’te ikinci Viyana yenilgisiyle yayılışının Viyana’ya kadar olduğunu, bu sınırı

aşamayacağını anlamıştır. Osmanlı egemenliğindeki tüm uluslar 1789 Fransız İhtilali’nin ortaya

attığı eşitlik, özgürlük ve milliyetçilik ideolojisinin yayılmasından yararlanarak aralarında bir

yakınlaşma başlatmışlardır. Osmanlı Devleti’nin ulusal benliklerini korumalarına hoşgörülü

davrandığı bu topluluklar Batılı devletlerin de kışkırtması ile egemenliklerini elde etmek için bu

fırsattan yararlanarak ayaklanmışlardır.

Osmanlı Devleti bu tarihten itibaren Avrupa’daki topraklarını kaybetme sürecine ve büyük

sıkıntılar içine girmiş ve siyasi bağımsızlığını kaybetme noktasına gelmiştir. Böylece, ulusun

kurtuluşunun manda ve himayenin kabulü ile mümkün olabileceği (Karacan, 2006, s.212)

düşünceleri ortaya atılmıştır. Ne yazık ki bu düşünceyi İstanbul’daki bazı aydınlar da

savunmuşlardır. Mustafa Kemal Paşa padişah ve hükümetin teslimiyetçi tutumunu, manda ve

himaye düşüncelerini bağımsızlık anlayışına uygun bulmamıştır. Tek çarenin, “Ulus

egemenliğine dayanan tam bağımsız yeni bir Türk Devleti kurmak” (Atatürk, 1986, s.19) olduğu

şeklinde açıklamıştır. Bundan sonra verilecek mücadele bu kararın gerçekleşmesine yönelik

olacak ve kararlılıkla sürdürülecektir.

Yeni bir Türk Devleti kurma kararının uygulanma alanı olarak Anadolu seçilmişti. Bunun için

bir an önce Anadolu’ya geçmek, içinde bulunulan tehlikeyi doğrudan halka anlatmak ve halkın

iradeyi eline almasını sağlayarak mücadeleyi başlatmaktı. Bunu gerçekleştirmek için 1919

yılının ilk aylarında cephelerden silah arkadaşı, okullardan sınıf ve sıra arkadaşlarıyla İstanbul /

Şişli’deki evde görüşerek düşünce birliğine varmış, sınıf ve silah arkadaşlığı bu sefer de düşünce

arkadaşlığına hatta akrabalığına dönüşmüştür. Şimdi sıra Anadolu’ya geçmenin yollarını

aramaya gelmişti. Anadolu’ya nereden ve nasıl geçileceğini düşünürken fırsat kendiliğinden

ortaya çıkmış, İngilizlerin isteği üzerine Samsun bölgesinde asayişi sağlamak için Mustafa

Kemal Paşa 9. Ordu Müfettişi olarak görevlendirilmiş, (Atay, 1985, s.135) 16 Mayıs 1919 günü

İstanbul’dan ayrılarak Anadolu’daki mücadelelere başlatmıştır.

Samsun’dan Anadolu’daki genel duruma bakıldığında ordu dağıtılmış, silahları elinden alınmış

ve alınmaya devam ediliyordu. Halk ise bir lokma ekmeğe muhtaç, kullanacak silahı ve atacak