Soru: Tanzimat edebiyatı kavramı ilk kez hangi edebiyat tarihinde geçer

>>Tanzimat edebiyatı, Tanzimat döneminin kültürel ve siyasi hareketlerinin sonucu olarak ortaya çıkmış edebiyat akımı. 3 Kasım 1839'da[1] Mustafa Reşid Paşa tarafından ilan edilen Gülhane Hattı Hümayunu da denilen yenileşme beratının yürürlüğe konmuş olmasından doğmuştur. Bu olay daha sonraları Tanzimat Fermanı olarak adlandırılacak, gerek siyasi alanda gerek edebî ve gerekse toplumsal hayatta batıya yönelmenin resmi bir belgesi sayılacaktır. Şinasi ile Agah Efendi'nin birlikte çıkarmış olduğu Tercüman-ı Ahval bu edebiyatın başlangıcı olarak kabul edilir.

İlk resmi Türkçe gazete: Takvim-i Vakayi (1831)

İlk yarı resmi gazete: Ceride-i Havadis (1840)

İlk özel gazete: Tercüman-ı Ahval (1860) / Şinasi ile Agah Efendi

Matbaada basılan ilk kitap: Vankulu Lügati (1729)

Edebiyat kelimesini ilk kullanan: Şinasi

İlk çeviri roman: Yusuf Kamil Paşa/ Fenelon’dan Telemak (1859)

İlk yerli roman: Şemsettin Sami / Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat (1872)

İlk tarihi roman: Namık Kemal / Cezmi (1880) ; Ahmet Mithat / Yeniçeriler (1871)

İlk edebi Roman: Namık Kemal / İntibah (1874)

İlk hikaye kitabı: Ahmet Mithat /Letaif-i Rivayet (1871)

İlk tiyatro eseri: Şinasi / Şair Evlenmesi (1860)

Sahnelenen ilk tiyatro: Namık Kemal / Vatan yahut Silistre (1872)

İlk adaptasyon (Uyarlama) tiyatro: Ahmet Vefik Paşa

İlk şiir çevirisi: Şinasi / Müntehabat-ı Eş’ar (1870)

İlk şiir antolojisi: Ziya Paşa /Harabat (1874)

İlk makale: Şinasi /Tercüman-ı Ahval Mukaddimesi (1860)

İlk noktalama işaretlerini kullanan: Şinasi / Şair Evlenmesi (1860)

İlk atasözleri kitabı: Tanzimat edebiyatı /Durub-i Emsal-ı Osmaniye (1863)

İlk mizah dergisi: Diyojen (1870) /Teodor Kasap

İlk dil bilgisi kitabı: Süleyman Hüsnü Paşa / Sarf-ı Türkî (1876)

İlk çağdaş Türkçe Sözlük: Şemsettin Sami: Kamus-ı Türki (1901)

İlk özdeyiş örneklerini veren: Direktör Ali Bey / Lehçet’ül Hakayık (1897)

İlk Batılı Anlamda Fabl: Eşek İle Tilki- Şinasi