Soru: Ahmet Haşim merdiven şiirinin özneleri neler dir​

Açıklama:

Aslında onun şiirleri, özellikle başlangıçta, o güne ait olan, yani Servetifünun ve Fecriati’nin dil özelliklerini yansıtan ( Bugünün diline çok yabancı, kök itibariyle içinde çokça Arapça-Farsça sözcük ve tamlamalarla dolu) bir dildir. İşte bu yüzden onu günümüz şiir okuyucusu dil olarak anlamaktan uzaktır fakat daha sonraları Haşim, Bir Günün Sonunda Arzu ve ölümüne yakın yıllarda yazdığı Ağaç, Süvari gibi şiirlerde, dil anlayışını değiştirir. Şiir içinde “muttasıl, ara vermeden, durmadan”, hafî “gizli” anlamındaki kelimelerin bulunması, bugünün okuyucusu için bir sorun teşkil etmemekte ve şiirin o güzel anlatımı içinde kaybolup gitmektedir.

Ahmet Haşim, Merdiven şiirinde kendi şiir anlayışına uygun olarak, duygu ve düşüncelerini doğrudan değil, dolaylı yoldan anlatmayı tercih etmiştir. Güneş rengi bir yığın yaprak, alev gibi dallarda kanlı bülbüller, kızıl havalar gibi sıfat tamlamalarını çokça kullanarak şiirde daha çok tasvire ait olan ögelerle söylemek istediklerini okuyucuda çağrışım yaratacak şekilde duyurmaya ve sezdirmeye çalışmıştır.

Bu onun “Şiir Hakkında Bazı Mülâhazalar” başlığıyla Piyale kitabına koyduğu ön sözdeki şiir anlayışıyla doğru orantılıdır. Bu yazısının bir bölümde Haşim şöyle der: “Şair ne bir hakikat habercisi, ne güzel konuşan bir insan, ne de bir yasa koyucudur. Şairin dili düz yazı gibi anlaşılmak için değil ama duyulmak üzere oluşmuş, musiki ile söz arasında, sözden fazla musikiye yakın, iki arada bir dildir.”

Haşim’in genel olarak şiirlerinde olan anlatım özelliği, mana noktasında okuyucunun hayalini harekete geçiren, imgeye dayalı farklı çağrışımlarla şiirin anlamını kişinin anlayışına göre genişleten bir yapı arz eder. Haşim, şiirde manadan çok musikiyi ön plana çıkarmış ve aruzun da yardımıyla şiirlerinde müthiş bir ses güzelliğine ulaşarak anlamda kapalılığı hemen hemen her şiirinde kullanmıştır. Yaşadığı devirde, özellikle “Bir Günün Sonunda Arzu” şiirindeki anlatımıyla anlaşılamadığını düşündüğü için “Şiir Hakkında Bazı Mülâhazalar” adlı şiir görüşlerini açıklayan bir yazı yazmak zorunda kalmıştır. Haşim’in şiirinin tesiri daha sonraları (1950den sonra) II. Yeni şairleri üzerinde ortaya çıkmıştır.

3. Şiirde Bulunan Ses Özellikleri

Ahmet Haşim’in şiirlerinde anlamda açıklıktan çok ses öğesine önem verişi, şiiri söz ile musiki arasında düşünmesinden kaynaklanır. O, şiirde her şeyden önce önemli olanın kelimenin anlamı değil, mısradaki söyleniş değeri olduğu görüşündedir. İşte bu yüzden de, şiirlerinde aruz veznini kullanılır. Merdiven şiiri aruz ölçüsünün “Mefâilün Feilâtün Mefâilün Feilün (Fa’lün)” kalıbıyla yazılmıştır.

Şiirde kullanılan, solmakta-olmakta, güller-bülbüller, dolmakta-olmakta gibi tam uyaklar, veznin dışında bu ses güzelliğinin oluşmasına yardımcı olan ögeler olarak düşünülebilir.