Soru: Bu soruyu cevaplar mısınız? Saçma şeyler yazanı bildiririm. Güzel yazanı en iyi seçerim. 2. Soru ayrıntılı anlatın lütfen.

Yapım ekleri:

İsimden isim yapan: Kitaplık sözcüğüne bakalım. Anlamlı en küçük parçası kitap sözüğüdür. Kitap(mak) diyemeyiz yani kitap bir isimdir. Kitaplık(mak) da diyemeyiz yani kitaplık da bir isimdir. Buna göre sözcük isimken(kitap) yapım eki alıp(-lık) isim olmaya devam etmiştir (Kitaplık).

İsimden fiil yapan: Suçla- kelimesine bakalım. Kökü suç kelimesidir. Suç(mak) olmaz, yani isim köktür. Fakat türemiş kelimemiz suçla(mak) olur yani fiildir. Yani isimken (suç) yapım eki alarak(la) fiil olmuştur(suçla).

Fiilden isim yapan: Çizgi sözcüğünün kökü çiz sözcüğüdür. Ve çiz(mek) gayet anlamlı olduğundan kökü fiildir. Fakat yeni sözcük çizgi(mek) olmaz yani isimdir. Fiilken (çiz) yapım eki alıp(gi) isim olmuştur (çizgi).

Fiilden fiil yapan: Yaptır- sözcüğünün kökü yap sözcüğüdür. Yap(mak) anlamlıdır o yizden fiildir. Yeni yani türemiş sözcük yaptırmak fiili olduğundan o da fiildir. Yani fiilken (yap-) yapım eki alıp (-dır) fiil olmaya devam etmiştir (yaptır-)

B şıkkıma bakalım ayırtmak sözüğünün kökü ayır- sözcüğüdür ve ayırmak bir fiildir. Ayırt(mak) da bir fiildir yani fiildem fiil olmuştur. B şıkkı olmaz.

C şıkkı olmaz çünkü önemsemek sözcüğünün kökü ön sözcüğüdür. Önmek diye bşr fiil yoktur yani kökü isimdir. Ama en son hali olan önemse ( önem demedim çünkü en skn haline bakarız. Gözlükçülük kelimesinin kökü göz, kelimenin kendisi yani en son hali gözlükçüdür gözlük değil.) kelimesi fiildir. Yani ön isminden önense fiili olmuştur. Bu şık da değil.

D şıkkı da olmaz ama bir yanıltmacalı.

Türkçede hem isim hem de fiil olarak kullanılan ve anlamsal özelliği değişmeyen köklere "ortak kök" denir. Mesela barış kelimesi.

- Büyük bir barış sağlandı.

- Barıştık.

İlk cümlede barış sözcüğü isim halındedir. Fakat 2. cümlede barış sözüğü geçmiş zaman eki almıştır yani fiildir kökü.

 Tatsız sözcüğü ortak köktür. Şimdi ortak kök olduğunu nasıl anladığımı söyleyeyim. Tatsız sözcüğü -sız ekini almıştır. Bir fiil -sız ekini alamaz. Mesela koş fiili. Koşsız olmaz. Fakat bir isim - sız ekini alabilir. Yurtsuz kelimesi. Aldıpı köke göre düşünelim.

Örnek verdiğim cümlelere bakacak olursak barış sağlandı cümlesinde barışsız diyebilrim ama barıştık cümlesinde barış fiil olarak kullanıldığından anlamsız olur.

İyi dersler, başarılar...