Soru: ♤ Toprakta kelimesindeki ses olayı nedir? >☆ OptiSınav.​

Cevap:

ünsüz sertleşmesi

Açıklama:

basarilar dilerim

Cevap:

Kelimenin kökü "topark"tır ve "-da/-de" eki almıştır.

Yumuşak olan "d" sesi, sert olan "t" sesine dönüşmüştür. Ses olayımız benzeşme yani sertleşmedir.

Açıklama:

SES OLAYLARI

BENZEŞME(SERTLEŞME)

Kelimeye gelen ekte meydana gelir. Yumuşak olan bir ses, sert olan bir sese dönüşür

1. d → t
2. b → p
3. c → ç
4. g → k

• Kitap-da → kitapta
• yastık-da → yastıkta
• et-gin → etkin

YUMUŞAMA

P, Ç, T, K ünsuzleriyle biten kelimeye sesli bir ek geldiğinde kelimenin kökünde meydana gelir.

Tek heceli kelimeler ve yabancı kökenli kelimelerde görülmez (hukuk...)

1. ç → c
2. t → d
3. k → g/ğ

• yastık-ın → yastığın
• kitap-ın → kitabın

ÜNSÜZ DÜŞMESİ

Küçültme eki alan bazı kelimelerde görülür.

• minik-cik → minicik
• ufak-cık → ufacık

ÜNSÜZ TÜREMESİ

1. Bazı kelimelere ünlü ile başlayan ek getirilir.
2. Yardımcı eylemle birleşik kelime oluşturarak yapılır
3. Ünlü ile biten kelimelere ünlü ile başlayan ek geldiğinde iki ünlü arasına kaynaştırma "-y, -ş, -s, -n" ekleri getilince olur.

• af-ı → affı
• af+etmek → affetmek
• uçurtma-y-a → uçurtamaya

ÜNLÜ TÜREMESİ

Küçültme eki alan bazı kelimelerde görülür.

• bir+cik → biricik

ÜNLÜ DÜŞMESİ

Genellikle bazı iki heceli kelimelere ünlüyle başlayan ek geldiğinde ikinci hecedeki ünlü düşer.

• alın-ı → alnı
• omuz-u → ozmu

!! İkilemelerde meydana gelmez !!

• omuz omuza
• burun buruna

ÜNLÜ DARALMASI

Genellikle "-yor" eki alan sözcüklerde meydana gelir. daralma olduğunu anlamak için yor ekini çıkartıp sondaki harfi düz geniş yaptığımızda anlamlı olup olmadığına bakarız. Eğer anlamlıysa daralma vardır.

• ağla-yor → ağlıyor
• söyle-yor → söylüyor

!! "-yor" eki almadan daralan 3 kelime vardır.

1. de → diye
2. ne → niye
3. ye → yiyecek

ULAMA

Sessiz harfle biten kelimeden sonra sesli harfle başlayan bir kelime gelirse meydana gelir. Sadece konuşmada kullanılır. Arada noktalama varsa ulama yoktur.

• Üç asker
• Sezen Aksu

ÜNLÜ DEĞİŞİMİ

İki kelimede gerçekleşir.

• ben-e → bana
• sen-e → sana